15. Noveen – litanie – gebed - octaaf

Om de verering van de H. Jakobus nog meer te doen herleven schreef pastoor Maqué in de Korte Oeffeningen een noveen, een litanie en een gebed[55]. Hij voerde een jaarlijks octaaf in en verkreeg twee aflaten van Rome.

 

De noveen is een reeks van negen dagen om tot de heilige te bidden om zijn bijzondere deugden na te volgen en om door zijn voorspraak gunsten van God te verkrijgen.

Op de negende dag van deze noveen vermeldde de pastoor een schadelijke plaag bij het hoornvee. De vergramden Godt stuurde ze naar de dieren, van 1742 tot 1746, om de mensen op te wekken tot boetvaardige werken en penitentie. De plaag was mond- en klauwzeer[56]. In het smeekgebed werd de hulp van de heilige ingeroepen om aan God te vragen deze pestilentiele ziekte weg te nemen.

 

Naast de litanie was er een gebed om te bidden wanneer men sig selven ofte eenige gedierten besproeyd met gewyd water.

 

Verder startte de pastoor met het octaaf van de H. Jakobus op de zondag voor Sint-Michielsdag[57]. Dit liturgische feest duurde acht dagen. Vanaf 1742 tot 1749 gebeurde dit met een dagelijkse plechtige mis om zeven uur, gevolgd door de zegening met de relikwieën.

 

Sint-Michielsdag of 29 september was de dag in 1187 waarop de eerste relikwieën van Stekelburg plechtig naar de kerk werden teruggebracht.

Vanaf 1750 viel de kermisdatum samen met het octaaf. De vroegmis van het octaaf was dan op zondag om zes uur en de hoogmis van de kerkwijding om half tien. Na de hoogmis ging een processie langs de Molenwijk. Om drie uur waren er vespers en lof. Op de volgende dagen van het octaaf bleef de dagelijkse mis om zeven uur.

Niet alleen tijdens het octaaf, maar ook op de eerste zondag van iedere maand en op de vier jaarlijkse hoogdagen werd na de vroeg- en de hoogmis gezegend met de relikwieën van de patroonheilige.

 

16. Aflaten

Benedictus XIV, paus van 1740 tot 1758, verleende twee aflaten aan de kerk van Kemzeke.

Wieop de feestdag van 25 juli gebiecht en gecommuniceerd had en devotelijk de relikwieën bezocht kreeg een volle aflaat[58].

Wie op de zondag voor Sint-Michielsdag in staat van gratie de relikwieën kwam bezoeken om te bidden volgens de gewoonte en intentie van de H. Kerk kreeg een aflaat van zeven jaar en zeven quadragenen[59].

 

Bij de eerste druk van de Korte Oeffeningen werden 200 bullen gedrukt met de tekst van de aflaten. Ze werden gebruikt voor de inhuldiging van de nieuwe relikwie.

De herdruk van 250 exemplaren diende voor het feest van de heilige en voor het octaaf[60].

Een bul is een pauselijke open brief geschreven op perkament, voorzien van een ronde loden zegel, een bulla, met doorgaans de beeltenis van de apostelen Petrus en Paulus.

De aflaten moesten om de zeven jaar vernieuwd worden[61].

 

De oorspronkelijke bul van de aflaten werd niet in het kerkarchief teruggevonden. E.H. Du Coulombier, pastoor van 1759 tot 1785, bewaarde ze in een witte doos in de kerkencom[62].

De enige gekende gedrukte bul is in bezit van dr. Van Mol te Kemzeke. Hij kon dit mooi ingekaderd exemplaar aankopen bij een antiquair te Sinaai.

 

17. Wijziging kermisdatum

Voor 1750 vierde men de kerkwijding op de zondag voor 25 juli, de feestdag van St-Jakob. Die begon met een plechtige hoogmis om half tien, waar gepreekt werd door een pater stationaris. Daarna was er een processie naar de Molenwijk. Deze kermisdatum werd ingesteld door Philippus Erardus Van der Noot, bisschop van Gent van 1694 tot 1730.

De maandag daaropvolgend was er om half negen een gezongen requiem als jaargetijde voor alle overleden parochianen. Na de mis was er een libera me domine en een processie naar het kerkhof, waar aan het beenderenhuis het de profundis werd gezongen.

 

Op datum van 25 juli zelf, het feest van de H. Jakobus en herinnering van de tweede overbrenging van de relikwieën van Jakobus en Sebastiaan was er opnieuw een plechtige hoogmis, met nadien een processie met de relikwiekast van Jakobus langs het kerkhof.

 

Vanaf juni 1750 werd beslist om de parochiekermis en de processie te verschuiven naar de zondag voor Sint-Michielsdag, wanneer men de overbrenging van de eerste relikwieën vierde.

De reden was dat de kermis meestal viel tijdens de oogst. Dit belette, volgens pastoor Maqué, de parochianen om met vreugde en rust, met hun vrienden, volgens loffelijke gewoonte te kunnen kermissen. Er waren ook veel klachten van meesters omdat ze hun dienstboden slechts met veel ruzie aan het werk konden krijgen[63].

 

18. Hoogaltaar

 

Het neogotisch hoofdaltaar werd in 1866 vervaardigd door beeldhouwer De Preter van Borgerhout[64].

Het werd geschonken door mevrouw Grart d'Affignies, geboren burggravin de Moerman d’Harelbeke, aan wie toen de heerlijkheid van Voorhout toebehoorde. Het kostte zevenduizend frank[65]. Haar obiit hangt rechts van het altaar van Sint-Sebastiaan.

De wapenschilden van de schenkers zijn op het altaar afgebeeld. Links staat het wapenschild van Grart d’Affignies[66] en rechts dit van de Moerman d’Harelbeke[67]. De schildhouders zijn twee wildemannen. De kroon boven de schilden is van een burggravin. Boven de deur links van het altaar staan de initialen G A en boven de deur rechts M H, eveneens verwijzingen naar de hun familienamen.

Het historische schilderij van het hoogaltaar, de overhandiging van de eerste relieken, is al vroeger beschreven. Helemaal bovenaan staat een beeld van heilige Jakobus.

 

 

 

 

 

19. Preekstoel

De preekstoel van 1857 is een fraai werkstuk van beeldhouwer Peeters uit Turnhout[68].

Op de kuip staan vier bas-reliëfs met voorstellingen waarbij de heilige Jakobus betrokken was. Hij behoorde tot de eerst geroepen apostelen en was met Petrus en Johannes het drietal, dat in de apostelkring een bijzondere plaats innam.

Dochter van Jaïrus

Het eerste tafereel gaat over de gestorven dochter van Jaïrus die opnieuw tot leven werd gewekt. Jaïrus was de overste van de synagoge te Kafarnaüm

Lucas beschrijft de scène al volgt[69]: ‘Toen Hij aan het huis kwam, liet Hij niemand mee binnengaan behalve Petrus, Johannes en Jakobus, en de vader en de moeder van het kind’.

Gedaanteverwisseling

Over de gedaanteverwisseling op de berg Tabor schrijft de evangelist Matteüs[70]: ‘Zes dagen later nam Jezus, Petrus, Jakobus en diens broer Johannes met zich mee en bracht hem boven op een hoge berg, waar zij alleen waren. Hij werd voor hun ogen van gedaante veranderd: zijn gelaat begon te stralen als de zon en zijn kleed werd glanzend als het licht.  Opeens verschenen hun Mozes en Elia, die zich met Hem onderhielden’.

Hof van Olijven

Beschrijft de plaats, waar Jezus was in de nacht waarin Hij werd verraden.

Over dit tafereel schrijft Marcus[71]: ‘Zij kwamen in het landgoed dat Getsemane heette. Daar zeide Hij tot zijn leerlingen: ‘Blijft hier zitten, terwijl ik bid’. Hij nam Petrus, Jakobus en Johannes met zich mee en begon zich ontsteld en beangst te gevoelen. Hij sprak tot hen ‘Ik ben bedroefd tot stervens toe. Blijft hier en waakt’. Nadat Hij een weinig verder was gegaan, wierp hij zich ter aarde en bad dat dit uur, als het mogelijk was, aan Hem mocht voorbijgaan. ‘Abba, Vader’ zo bad Hij, ‘voor U is alles mogelijk: laat deze beker Mij voorbijgaan. Maar toch: niet wat Ik maar wat Gij wilt’. Toen ging Hij terug en vond hen in slaap’.

Onthoofding

Het laatste tafereel komt uit de Handelingen der Apostelen[72]: ‘Omstreeks die tijd legde koning Herodes de hand op enkele leden van de Kerk om hen te mishandelen. Jakobus, de broer van Johannes, liet hij met het zwaard ter dood brengen. Dit gebeurde omstreeks 44 na Christus.

Jakobus knielt terwijl de beul klaarstaat met opgeheven zwaard om hem te onthoofden. De Romeinse soldaten en een vierde persoon kijken toe. De pelgrimsmantel met schelpmotief en de pelgrimstaf met kalebas liggen op de grond[73].

 

 

---