Terug naar start

Betekenis van Stekene.

 

Al klinkt de naam Stekene ons niet zo vreemd in de oren, een betekenis daar aan geven is niet zo duidelijk.

De oudste vermelding spreekt over Stekela (1223) en Stekelt (1247) duiden direct op het verband met de versterking Stekelburg (1178), gelegen in het noorden, waar nu nog de motte[i]   te zien is in de Hulsterstraat en Alvinusberg genoemd wordt.

De betekenis Stekene – Stekela, past niet bij het huidig uitzicht van de gemeente maar bij dat van voor 1315.  Toen werd de vaart gegraven tussen Gent en Hulst, en onderging de gemeente een gedaanteverwisseling.

Voordien zorgde de ondoordringbare klei aan de oppervlakte in het oosten, en de zandruggen in het weste dat het regenwater hier ingesloten bleef. Zowat één derde van het grondgebied bleef onder water staan. Naast enkele grotere meertjes, zo was er één tussen de Hamer en de  Molenbergstraat, waren er tientallen  ondiepe plassen verspreid over Stekene en Kemzeke.

Een gebied met ‘Stilstaand Water’.

Door het graven van de vaart werden enkele zandruggen doorstoken en kon al dat water wegvloeien naar lagere gebieden.

De Heemkundige wijlen Herman Heyse[ii], heeft op zijn beurt aangetoond, dat op taalkundig gebied het oude woord Stekelt en Stekela de betekenis heeft van Stilstaand, kleverig water.  Het is te begrijpen dat al die klei voor de nodige kleverigheid zorgden.

Stekene, betekent dus: ‘Kleverig, stilstaand water.’

 

De Stekelburg, was op een strategische plaats gebouwd, het was de weg naar Hulst, op een plaatst waar men door het water kon stappen of waden, het verkeer tussen noord en zuid moest daar voorbij. Schepen konden er niet voorbij en moesten overgeladen worden.  Ook in de strijd tussen de graven van Vlaanderen en Holland bleek dit de noodzakelijk doorgang te zijn.

 

   

                                                              

                                        

Het wapen van Stekene.[iii]

 

“ In lazuur drie omgewende vissen van goud.”

 

Aldus de heraldische beschrijving van het Stekens wapen.

Wapens werden gekleurd en gemerkt om op het slagveld, in het vuur van de strijd, vriend en vijand te kunnen onderscheiden.  Gedurende eeuwen waren onze voorouders getuigen van talrijke tornooien. De schilden werden beschilder met herkenbare kleuren en veelzeggende symbolen. Daarom noemen wij de ambachtslui die de schilden bewerkenten schilder. Hieruit is dan de Heraldiek ontstaan.  De tekens uit de heraldiek kregen een belangrijke plaats toebedeeld in de administratie, waar ze werden gebruikt als zegel, zegelring of stempel.  Zonder die zegels waren al die documenten, contracten of eigendomsbewijzen waardeloos.  Brieven werden afgesloten met een zegel, verzegeld, om het briefgeheim te verzekeren.

 

Betekenis.

 

Stekene mag er prat op gaan dat ze beschikt over een mooi, eenvoudig en goed herkenbaar wapen.  Het is echter niet zo duidelijk wat Stekene met die drie vissen te maken heeft, tenzij dat het aan de boorden van een stroom of rivier gelegen was.  Het is dan ook logisch dat het een symbolische betekenis heeft waar in een deel van de Stekense historiek vervat zit.  Zo verwijzen die drie vissen naar de Heilige Petrus ( in de volksmond Sinte Pieter).  Simon-Petrus was een visser op het meer van Galilea.

In de middeleeuwen werd een duidelijk onderscheid gemaakt tussen zoet- en zoutwatervissen, de zoet- en zoutwater vissen mochten niet eens samen verkocht worden.  De gilden van de zoetwatervissers vonden in de plaatsvervanger van Jezus de meest geschikte patroon en bemiddelaar.  Het is bij die gilden dat we een gelijkwaardig wapen gevonden hebben.

Er waren nog andere ambachten die een beroep deden op Petrus als patroon.  Zo ook de steenkappers, tichel-, potten- en steenbakkers.  Zij verwijzen naar de betekenis van zijn naam Petrus, wat wil zeggen “STEEN”, door Jezus zelf gegeven toen hem de sleutels van het Hemels koninkrijk werden gegeven. “En op deze Steenrots zal ik mijn kerk bouwen.”

 

Historiek.

 

Dankzij de steen, tichel en pottebakkers telde Stekene in de 16^de en 15 eeuw het hoogste aantal inwoners van het Waasland.  Tot omstreeks 1970 werd het feest van Sintepieter gevierd, bij het verdwijnen van de laatste steenbakkers.

De Stekense vaart werd gegraven in 1315.  Voordien lag zowat 1/3^de van het grondgebied onder water, dus voldoende om te vissen.  .  In een akte die dateert uit 1296 verleende Gwijde van Dampierre, de toenmalige graaf van Vlaanderen, een pachtrecht op eene visscherij te Stekene aan het ‘hospitaal van Stekene’[iv].

Het huidige ‘Bosdorp’ werd in het verleden ook wel Sintpietersdorp genoemd.

Voldoende redenen die aantonen dat Sintepieter voor Stekene een bijzondere betekenis bezat.

 

Kleuren

 

Een eerste wettelijke beschrijving van het wapen dateert uit 1819, toen onze streken onder het gezag van Nederland viel, na de val van Napoleon.  Voor het eerst werden de kleuren blauw en geel vermeld.  Zij verwijzen naar de kleuren van het Nederlandse Koningshuis, de prinsen van Oranje.

Na de onafhankelijkheid van België werd het wapen in 1848 opnieuw vastgelegd bij Koninklijk besluit met dezelfde kleuren.

Het museum van de Heemkundige kring bezit echter nog een schilderij uit 1722 of 1752, waarop het wapen is afgebeeld, daar zwemmen de gouden vissen in een zwart veld.  Toen waren de kleuren van Stekene “geel en zwart.”

 

Luc De Brant.