DE BOERENKRIJG IN HET WAASLAND

Luc De Brant
, 1798

Verslag van de gebeurtenissen rond 1798, ten tijde van de

bBoerenkrijg

, in het noorden van het Waasland.

 

 

Inleiding. 

 

Het einde van de 18de eeuw weordt gekenmerkt door talrijke veranderingen

 in het dagelijkse leven van onze voorouders.    

De gebeurtenissen die de laatste tien jaren van die eeuw plaats hadden, werden getekend  door de grondige politieke en sociale veranderingen als gevolg van de Franse revolutie in 1789eende wisselende bezettingen doorvan vreemde heersers. 

Ieder jaar opnieuw werd Vlaanderen geplaagd door zware lasten die de bevolking opgelegd werden,.  Zzowel in goud als in goederen.  Ieder jaar ook was men getuige van rellen en opstanden.  In Stekene kwamen de huisvrouwen op straat en deden hun beklag bij de schepenen omdat de prijs van granen op de markt onbetaalbaar was[1] (verwijzing);.  Eelders werden de magazijnen door het volk geplunderd. 

 

Dievenbendes en straatschenders maakten de buurten onveilig. en Wwie in hun handen viel werd met brandende kaarsen gekieteld.  Zo is dDe bende van Baekelandt (niet in die tijd) bijvoorbeeld was zo berucht dat ze tot vandaag in de legenden is blijven voortleven.  In het Waasland was vooral de bende Raeman[2] (toen?) uit Kemzeke zeer bedrijevigen. 

 

Tijdens deze periode werden onze voorouders ook voortdurend lastig gevallen om in dienst van de overheid met paard en kar naar Frankrijk te rijden en er

 de oorlogsbuit af te leveren.  Sommigen zijn nooit weergekeerd.

 

  Alle kloosters werden afgeschaft en de eigendommen kwamen tenr profijte van de Franse vrijheid.  Dit had een weerslag op de vele mensen die voor hun werk en inkomen van deze kloosters afhankelijk waren.  De kloosterlingen  zelf, verdwenen in de anonimiteit en moesten zich schuil houden voor een repressief bestuur.

De invoering van papieren geld viel ook niet in goede aarde.  Met assignaten kocht de Franse overheid goederen en dieren.  Wie dit papieren geld weigerde werd zwaar gestraft.  Belastingen diendenmoest wel in klinkende munt betaaldgebeuren. 

Wat zouden we vandaag beleven indien we onze auto moesten inleveren?  Ook toenIn die dagen moest men lijdzaam toezien hoetoen in enkele jaren tijd de helft van de dieren, zowel paarden als koeien, waerden opgeëist, en dit terwijl.  pPaarden waren ééeen van de belangrijkste krachtbronnen waren. 

Een belangrijke doorn in het oog van de Franse revolutionairen was het chKristendom.  Alle kerken werden gesloten.  Alle uiterlijke tekens van godsdienstbeleving moesten worden verwijderd en niets mocht er nog aan herinneren aan het christendomd worden.  Het vruchtgebruik van alle kerkelijke goederen kwam ten goede aan de Franse overheid.

De problemen stapelden zich op, en de Fransen waren voortdurend op zoek naar valsmunters, straatrovers, smokkelaars, deserteurs, kloosterlingen, spionnen, en alle vijanden van de republiek. 

De laatste van de twaalf plagen van Egypte was dan ook niet meer te verteren.  De Fransen eisten alle zonen op van twintig jaar oud om voor een belangrijk deel de rest van hun leven te dienen in een leger dat overal in de vreemde ten strijde trok voor het welslagen van de revolutie.  De wet waarin deze verplichting vervat zatit noemde men de ‘bloedwet’BLOEDWET.  .

 

 

De Bloedwet.

Deze wet die de verplichte legerdienst invoerde werd overal in het land geafficheerd.  Het eerste blad, met de tekst in het Frans en het Nederlands, geeven wij verder in deze bijdrageop de volgende pagina’s integraal weer. 

 

“Vryheid.                             GeGelykheid. 

Wet betrekkelyk tot de wyze der vorminge van het leger te lande.

  Van den 19 Fructidor, 6^de jaer der Republieke[3], een en  onverdeelbaear.

Den Raed der Vijfhonderd, ... overwegende dat het Fransch Volk zelf bestemd heeft de grondslaegen der Organisatie zynder gemapende Magt, bij de artikels welkers inhoud volgt:

Artikel 9.  Iederen Burger is zyne diensten aen het Vaderland en ter handhavinge van de Vryheid, Gelykheid en Eygendommen verschuldigt, zoo dikwils als de Wet hem tot verdediging der zelve oproept.

Artikel 286 van de Constitutie.  Het leger te Lande word gevormd by vrywillige dienst-neminge, en, des nood zynde, agtervolgens de wyze by de Wet bepaelt.

 Overwegende dat het hoognoodig is aen de krygsmagt de fransche Republieke, de geheele uitbreydinge te geven die haere bevolking haer verzekert, dusdaeniglyk dat zy altyd over hare vyanden kan zegepraelen………… ...” , verklaert dat er geene reden is tot het stellen van naerderen dag, en neemt de volgende resolutie:

En hierna volgt dan in 63 artikelen de wet waarin

HiermeeMet deze aanhef werd bepaald hoeveel zonen doorvan het ‘vaderland’ werden opgeëist, om het leger te lande aan te vullen.  Er werden vrijwilligers gezocht om, in vredestijd, voor minstens vier jaar dienst te nemen.  In oorlogstijd werd die termijn verlengd naargelang de behoefte.  De vrijwilligers hadden het voorrecht het corps en het wapen te mogen kiezen voor zover ze daarvoor geschikt bevonden werden.  Zij konden hun dienstneming verlengen met telkens twee jaar en bekwamen dan telkens een hogere soldij

Daarnaast werd er een dienstplicht van vier jaar ingevoerd in vredestijd die in oorlogstijd eveneens willekeurig kon verlengd worden.  De gemeenten moesten militielijsten aanleggen met alle jonge mannen verdeeld in vijf klassen naargelang hun ouderdom van 20 tot 24 jaar.  Deze lijsten moesten één maand na het verschijnen van de wet klaar zijn; de wet verscheen op 7 vendémiaire van het jaar VII (28 september 1798). 

Voor dit eerste In het jaar 1798 bedroeg het aantal dienstplichtigen dit 200.000 stuksman, voldoende voorzien van oren en poten, allen geboren in het jaar 1778.  Als Waren er niet voldoende recrutenexemplaren voorhanden waren bij deze twintigjarigen, dan zoumoest men nog loten uit de oudere klas van 1777 en dat kon zo verder gaan tot men de vijf klassen eventueel opgeroepen had.  De recruten stonden met naam vermeld in de militielijsten die in de gemeentenhuizen bijgehouden werden.   

Deze militielijsten maaktenzullen dan ook het voorwerp uit van verschillende actiesde aanleiding geven tot verschillende gebeurtenissen die die gedurende de Boerenkrijg in vele dorpen en gemeenten hun beloop kregen. 

De duur van dDeze dienst aan het vaderland Frankrijk , duurdewas bepaald op vijf jaar, en werd automatisch verlengd in oorlogstijd (terwijl aan de oorlog geen eind kwam.     geen eind). Dat deze wet en dus ook de oproeping onder de wapens ook nog onmiddellijk in voege ging, was de druppel die de emmer van ontevredenheid deed overlopen.  Heel wat mensen wisten blijkbaar van geruchten dat er tegen de Fransen een opstand op til was in samenwerking met Engeland en Oostenrijk, de coördinatie ervan kwam echter geheel in het gedrang door de ontstane onrust die bij het publiceren van de bloedwet ontstond; het geduld om de steun van vreemde troepen af te wachten was op, een onmiddellijkeonmiddellike actie drong zich op.

 

 

Verslag van de gebeurtenissen in het Waasland.

 

Om een duidelijk beeld te krijgengeven van de strijd in het Waasland gaanzullen we dealle gebeurtenissen die onsmij bekend zijn, waar nodig met enige uitleg, opsommenlijsten chronologisch behandelen en ze daarbij volgens datum enrangschikken volgens gemeente of regio waarin ze zich afspelen  tijdstipuur.  Waarnodig met enige uitleg.  Wij steunen ons hierbij bij voorkeur op origineel archiefmateriaal. De verhaaldegebruikte feiten zijn terug te vinden in de verschillende meeste archieven en vele van de gegevens die we daaruit putten zien hier na 200 jaar voor het eerst weer het daglicht.

 

Wij beginnen ons verhaal in Stekene waar op dinsdag,

 

03- oktober 10-1797, dinsdag (12 vendeémiaire jaaran VI).

 

Stekene: Pastoor Lodewijk. Van den Berghe weigert de eed van


trouw[4] af te leggen voor de Fransen.,  Hijen leest die dag de laatste Heilige. Mis in de kerk van Stekene en . duikt d Daarna duikt hij onder bij zijn parochieanen.  Niemand in het dorp zal hem in die  beloken tijd[5] verraden.  Zo lezen wij in het (Librer Mmemorialis dat in het archief van de Heilig-.Kruis parochie wordt bewaardarchief.LMS).  Frans Jozef Annaert verhaalt eveneens deze gebeurtenissen in zijn boek[6] over de Heilig-Kruiskerk. en steunt zich daarbij bijna integraal op hetgeen in dit Liber Memorialis genoteerd staat. 

Ongeveer drie maand later op

(beloken of besloten, de tijd toen de kerken gesloten waren.)

dinsdag

02-0 januari1- 1798, (dinsdag 13 nivôose jaaran VI).

 

Stekene: worden De kruisen en andere godsdienstige symbolen symbolen worden van de openbare gebouwen verwijderdafgeworpen. en op (LMS) zondag  

 

17- juni06 -1798, (zondag 29 prairial jaaran VI) .

 

wordt hStekene: Het kerkgebouw wordt definitief afgesloten en verzegeld.

Het Liber Memorialis verhaalt nog dat op zaterdag 8 september 1798 (22 fructidor jaar VI) pastoor Van den Berghe er op het nippertje in slaagt om uit de handen van de Fransen te ontsnappen.  ‘Gelukkig maar’ schrijft hij ‘de bevolking was dronken van razernij en begon de wapens op te nemen.’

 (LMS)

 

05-09-1798, woensdag (19 fructidor jaaran VI).

 

In Parijs beslist men de ‘bloedwet’ uit te voeren.

 

08-09-1798, zaterdag 22 fructidor an VI.

 

Stekene: De pastoor kaon nog net uit de handen van de Fransen ontsnappen.

‘Gelukkig maar, de bevolking was dronken van razernij en begon de wapens op te nemen.’ (LMS)

 

O6-10-1798, zaterdag (15 vendéemiaire jaaran VII).

 

Stekene, In het kKanton Sint Gillis :wordt oOp grote plakkaten[7] wordt de Bloedwet uitgehangen. (archief d’Euzie, plakkaten.)

 

 

14-1O-1798, zondag (23 vendéemiaire jaaran VII).

 

Haasdonk: Werd vVoor de derde maal wordt, ondermet het geluiden van de  der klokken, de bloedwet afgekondigd.  Daarop zijnworden ‘s’n nachts op verschillende parochies brieven[8] geplakt:.  ‘ Wie de wapenen zal dragen voor de Fransen zal aanzien worden als een verrader.’ (Stepman)

 

15-10-1798, maandag (24 vendéemiaire jaaran VII).

 

Haasdonk: Die nacht weordt de Vrijheidsboom[9] omgehakt.  Een zekere Weyn wordt vermoordt, de weduwe De Volder was aanwezig toen dit gebeurde[10]. (Stepman)

 

16-1O-1798, dinsdag (25 vendeémiaire jaaran VII).  

 

 

Haasdonk: Vier Franse gendarmen zijn toegekomen om de rust te herstellen.  De huizen waar zij logeerden worden belaagd en kreijgen ‘s’ nachts twaalf12 of dertien13 ‘scheut['E1] en’[11] te verwerken.(Stepman)

 

17-1O-1798, woensdag (26 vendéemiaire jaaran VII).

 

Lokeren: Majoor Target, van het 31 ^ste escadron dragonders en gendarmen, meldt zich aan om de onlusten die begonnen zijn in Overmere neer te slaan, hij eist de lijsten op van de zogenaamdeconscrits conscrits, de dienstplichtigen die moeten opgeroepen worden om dienst te doen in het Franse leger en opgenomen zijn in de  militielijsten.  Hij woerdt dringend naar St-Niklaas gezonden[12]. (Verstegen)   

 

Haasdonk: Om 9:negen.00 uur ‘s’ morgens komen zijn er een dertigtal gendarmen aangekomen.  Priester Verhaegen, die op weg was naar Temse, wordt opgeleidt naar herberg ‘de Ssterre’ en daarna weer vrijgelaten.  Tientallen huiszoekingen worden verricht in woningen van verdachten.  Judocus Leugenhagen uit Melsele en De Rijcke uit de Botermelkstraat wordenzijn naar Gent gevoerd wegens verboden wapenbezit[13]. (Stepman)

 

Bazel en Rupelmonde:  Pastoor Stepman uit Haasdonk schrijft in zijn dagboek: ‘Storm horen klippen[14]’.

 

Rupelmonde: Storm horen klippen[15].  (Storm wil zeggen, gevaar, opstand, oorlog, brand, onweer, wees waakzaam, hou je klaar.) (Stepman)

 

 

 

18-1O-1798, donderdag (27 vendeémiaire jaaran VII).

 

Sint-Niklaas: Majoor Target is toegekomen in Sint-Niklaas nadat hij vernomen had dat daarwegens de onlusten zijn uitgebroken.  Hij stelt de avondklok in, en verplicht de bevolking hun ramen ‘s’ avonds te verlichten met kaarsen.  Hij vertrekt daarop onmiddellijkzeer gehaast naar Haasdonk[16]. 

(boerk.Tijds.blz 38)

 

Haasdonk: Reeds vroeg in de morgen stroomt van alle kanten volk bijééeen.  De dertig gendarmen krijgenhaddebben versterking gekregen van een veertigtal soldaten, waaronder Ggroene Jjagers onder leiding van Majoor Target.  Brigands[17] lossten enkele schoten op de wachten in de Perrestraat;.  éEén charge van de Fransen volstaat echter omen de bBrigands op de vlucht te doen slaan. op de vlucht.:  Er vallen bij het treffen negen9 doden[18]:. F. Van Broeck, 8O0 jaar, L. Brijs, 45 jaar, P.J. Anné, 54 jaar, T. Verhulst, 40 jaar, P. Rotthier, 35 jaar, J. Lyssens , P.J. De Laet, 46 jaar, J. Saeys, 33 jaar, en een onbekende van  ongeveer 60 jaar.(Stepman)

 

Beveren:  Het volk komt in opstand, velt de vrijheidsboom, breekt de kerk open en, laat de klokken luiden storm luiden. ,  Een menigtehet volk stroomt langs alle kanten toe in de kerk en men bidtden de rozenkrans.  De ruiten van het gemeentehuis worden ingegooid en men breekt er men binnen. om Dde rollen van de belastingen en de militielijsten  teworden verbranden[19]t. (RAG-D:3898, en Stepman.)

 

Vrasene: De kerk wordt opengebroken, de vrijheidsboom wordt omgehakt, de militielijsten verbrandt, en op het luiden van de klokken stroomt het volk toe in de kerk en bidt de rozenkrans[20]. (RAG-D:3898)

 

Stekene: Zeven soldaten overnachten in Stekene[21].(RB-MS:nr46)

 

19-10-1798, vrijdag (29 vendéemiaire jaaran VII).

 

Beveren: Het huis van de agent- municipal of burgemeester woerdt leeggeplunderd,. dDe vrederechter weordt uit zijn huis gejaagd en bestolen. en  bBij citoyen Debbout weordt alles stukgeslagen.  Het huis van commissaris De Kever wordt leeggeplunderd[22] en het huis zwaar beschadigd .  terwijl cCommissaris De Kever zelf kan naar St-Niklaas kan vluchten ,om dwaarna hij terug te koment met 300 soldaten onder leiding van majoor Target.  Zij omsingelen het dorp en schieten op al wat beweegt:; .er vallen  23 doden, meestal ongewapende burgers[23]. (RAG-D:3062-24)

 

 

Zwijndrecht: Brigands verzamelen zich, en trekken op naar Antwerpen.,  Zzij kunnen de sluis op het Vlaams Hoofd innemen en trachten kcontakct te leggen met gelijkgezinden in Antwerpen.  Er wordt over en weer geschoten, zonder erg, maar de bewoners reageren niet.  Tegen de avond steken Fransen de sSchelde over en kunnen de achtergebleven brigands verjagen.  Er vallen drie doden[24].(De Boerenktijg-A.De Bruyne.)

 

 

Verrebroek:  Brigands uit Vrasene vellen de vrijheidsboom,.  Ze bBreken de kerk open en luiden de klokken[25].(RAG-D:3898)

 

Kieldrecht:  Dezelfde brigands trekken verder en zetten in Kieldrecht het dorp op stelten, vellen de vrijheidsboom, breken de kerk open, luiden de klokken, verbranden de militielijsten en, bestelen het bureau van de douane,.  oOndertussen trekt het volk de kerk binnen om de rozenkrans te bidden[26].(RAG-D:3898)

 

De  

Klinge: Het oproer komt van Vrasene en Beveren overgewaaid naar Dde Klinge waar Macharius Rheyns[27] het heft in handen neemt.  De Brigands hakken de vrijheidsboom om, breken de kerk open, en luiden de klokken.  Ze vVerwijderen alle Franse tekens en symbolen.  De bevolking stroomt samen in de kerk waar de rozenkrans wordt gebeden. (RAG-D 3898)

 

Sint-Gilleis: Macharius Rheyns en Albert Stevens leiden de Brigands naar Sint-Gillis.  Bij eendit treffen vallen drie doden:.  De veldwachterCchampetter Jan De Hauwer, de boswachter Evarist Nicolas KVrairet[28], en een niet verder benoemde weduwe van 70 jaaren.

De Bbrigands breken de kerk open en, luiden de klokken. Ze breken het gemeentehuis open, breken de ruiten ,en verbranden de rollen met de militielijsten.  Onder het gelui van deder klokken stroomt de bevolking toe, en biddent samen de rozenkrans in de kerk[29]. (RAG-D:3898)

 

20-10-1798, zaterdag (29 vendeémiaire jaaran VII).

Kemzeke: De bBrigands van Rheyns en Stevens, komen van Sint-GillisSt-Gillis, vellen de vrijheidsboom van Kemzeke, breken de kerk open, luiden storm, verbranden de tricolore, breken het gemeentehuis open, verbranden de rollen met belastingen en lijsten van ‘conscrits’ en moedigen anderen aan om met hen mee te trekken.  Van Oudenaarde, ex vicaris Delplanck en Oostenrijks deserteur Gillis Van den Berghe slagen er in de anderen mee te trekken [30].

Stekene: De bende van Rheyns en Stevens breekt de kerk open en luidt de klokken.  Het volk stroomt toe, opent het gemeentehuis en verbrandt de rollen met de naamlijsten.  Ze hakken de vrijheidsboom om en verzamelen in de kerk waar ze samen de rozenkrans bidden.  Macharius Rheyns roept de Stekenaars op om hem te volgen naar Moerbeke waarbij ze onderweg alle tricolore versieringen vernielen[31].

Moerbeke: De Burgemeester krijgt ‘s morgens het bezoek in het gemeentehuis van wat hij ‘ordinair volk’ noemt, met August De Windt, herbergier te Moerbeke,  aan het hoofd.  Zij komen van Lokeren om het nieuws te brengen dat de ‘ware vaderlanders’ zijn opgestaan.  Burgemeester Christiaensen zoekt vruchteloos een patrouille om de menigte uiteen te drijven.  Na de middag komt vanuit Stekene en Moerbeke een nieuwe bende, 60 man sterk, die het gemeentehuis willen bestormen.  Samen met Charles Pulinkx, zijn neef, en zijn schoonbroer Pieter Frans Engels [VR-K2] tracht de burgemeester de gemoederen van die bende die gewapend is met pistolen en colstokken[32], te bedaren.  Op hetzelfde ogenblik komt zijn meid in alle staten toegesneld met de boodschap dat een nog veel talrijker bende aan zijn woning staat en roept :“Dood aan de burgemeester!”.  De hoofdman van deze bende is Machaire Rheyns die de sleutels van de kerk opeist.  De burgemeester is verplicht de sleutels te overhandigen maar, zoals hij zelf zegt, pas nadat hij veel tijd gewonnen heeft.  Ze kunnen nog een deel van zijn huisraad in bewaring nemen waaronder 52 flessen rode wijn.  Het volk stapt de kerk binnen  onder het gelui van alle klokken en bidt daar een goede vader [VR-K3] en een rozenkrans.  Armand Nijs uit Moerbeke wordt bij Rheyns gezien[33].

 

Sint-Niklaas: De bevolking weigert om wachtposten uit te zetten[34]. (Tijds.Boerk.blz 40.)

 

Beveren en -Haasdonk: Majoor Target en De Kever doorkruisen de dorpen op jacht naar brigands[35].  (Stepman)

 

Hamme:  Een bende brigands komt uitvan Overmere, Moerzeke en Grimbergen en valllent het dorp binnnen, ze vellen de vrijheidsboom, breken de kerk open, en luiden de klokken,.  hHet volk stroomt samen in de kerk om de rozenkrans te bidden, de militielijsten worden verbrand.  CommissarisDe bBurgemeester Ysebrant[36] en zijn vader worden allebei bestolen, hetzelfde geldt voor de vrederechter en officier Goosens.  Er zijn geen militairen gewond.  Deze bende trekt langs Waasmunster op naar St-Niklaas[37] langs Waasmunster. (RAG-D:3007/56). 

 

Kemzeke: De Brigands van Rheyns en Stevens, kwoamen van St-Gillis, vellen de vrijheidsboom van Kemzeke, breken de kerk open, luiden storm, verbranden de tricolore, breken het gemeentehuis open en verbranden de rollen met belastingen en lijsten van conscrits.  Zij moedigen anderen aan met hen mee te trekken,.  Van Oudenaarde, ex vicaris Delplanck en Oostenrijks deserteur Gillis Van den Berghe trekken de anderen mee.(RAG-D:3898/1)

 

Stekene: De bende van Macharius Rheyns en Albert Stevens. b Breekten de kerk open, en luidten de klokken.  Het volk stroomt toe, zij openen het gemeentehuis en verbranden de rollen met de naamlijsten.  Ze hakken de vrijheidsboom om en verzamelen in de kerk waar ze samen de rozenkrans bidden.  Machair Rheyns roept de Stekenaars op om hem te volgen naar Moerbeke.  Onderweg vernielen ze alle tricolore versieringen. (RAG-D:3898)

 

Moerbeke: De Burgemeester krijgt ‘s ’morgens het bezoek in het gemeentehuis van wat hij noemdet ordinair volk.  August De Windt, herbergier te Moerbeke lieoopt aan het hoofd.  Zij kwaomen van Lokeren om het nieuws te brengen dat de ware vaderlanders zijn opgestaan.  De burgemeester Christiaensen zochekt vruchteloos een patrouille om het volk uiteen te slaan.  Doch na de middag kwaomt een nieuwe bende met 60 man van Stekene en Moerbeke om het gemeentehuis te bestormen.  Samen met Charles Pulinkx, neef, en schoonbroer Pieter Frans Engels [VR-K4] trachtte hij de gemoederen te sussen, de bende wasis echter gewapend met pistolen en colstokken.  Op hetzelfde moment kwoamt de meid van de burgemeester in alle staten toegesneld.  Een veel groter bende stondaat aan zijn woning te roepen :“ DOOD AAN DE BURGEMEESTER”.  De kapitein wasis Machaire Rheyns.  Zij eisten de sleutels van de kerk.  De burgemeester koan niet anders dan de sleutels te overhandigen, maar, zoals hij zelf zei, pas nadat hij veel tijd gewonnen had.  Ze kondunnen nog een deel van zijn huisraad in bewaring nemen waaronder 52 flessen rode wijn.  Het volk isstapt de kerk binnen gestapt onder het geluid van alle klokken.  Daar laezen ze een goede vader [VR-K5] en een rozenkrans. Armand Nijs uit Moerbeke weordt bij Reyns gezien.(RAG-D: 2300/2) 

 

Sinaai:  ODiezelfde avond om 21.30 u, komtis een menigte volk, boeren en andere, het dorp binnen, gekomen, heeft opent de kerk geopend, en luidt de klokken. geluid, en de bBurgemeester M. J.  De Prijcker wordt toten bloedens geslagen,.  D de vrijheidsboom wordt omgekhapkt en de registers worden uit het gemeentehuis gestolen.  Hier heeft ookEr heeft een gevecht plaats gehad met Franse soldaten. waarna de Fransen  Eeéen dode soldaat woerdt mee nemengenomen en deenige boeren enkele doden te betreuren hebbenweorden geveld.  Deze bende isstapt naar Belsele[38] gestapt. (Pot.&Br.Sinaai blz 23 ev)

Belsele: De brigands komen vanuit Sinaai de gemeente binnengevallen en hakken de vrijheidsboom, openen de kerk, luiden de klokken en maken zich meester van de militielijsten bij de secretaris.  Bij de bakker wordt gestolen[39].

 

Waasmunster:  De brigands die eerder op de dag Hamme veroverd hebben, vellen de vrijheidsboom, bestelen de Bburgemeester, breken de kerk open ,en luiden de klokken.  Het volk stroomt er samen om de rozenkrans te bidden, de brigands breken in in het gemeentehuis in en verbranden de militielijsten.  Bij hun uittocht Terwijl ze verder trekken ontmoeten stoten ze op militairen., Nnegen brigands sneuvelen en twee soldaten sneuvelen[40]. (RAG-D3898/1)

 

Elversele:  Onder leiding van Donaat (???) Smet wordt de vrijheidsboom omgehakt, de militielijsten verbrand,  de kerk open gebroken en de klokken geluid.  Dezelfde bende stapte verder naar Tielrode[41].(RAG-D: 3898)

 

 

Tielrode:  De vrijheidsboom wordt omgehakt, de kerk wordt open gebroken, de klokken geluid. en d aarop stroomt hHet volk samenstroomt samen.  De burgemeester en de veldwachter worden bestolen.,  Dde militielijsten verbrand[42]. (RAG-D:3898)

 

Lokeren:  Rond 20.00 uur. wordt Eeen officier van de marine, met zijn rijtuig onderweg van Duinkerken naar Antwerpen, wordt met zijn rijtuig onverwacht onderschept door een bende van 300 brigands.  Hij wordt alles Alles wordt hem ontnomen en betaald inhij krijgt er een pak slaag bovenop.  De officier verklaart dat de bende geleid wordt door Engelsen[43].(RAG-D: 3006/6)

 

Belsele: Die avond zijn brigands vanuit Sinaai de gemeente binnengevallen.  De boom wordt gekapt, de kerk geopend, en  de klokken geluid en.  dDe militielijsten bij de secretaris gestolen.  Diefstal bij de bakker. (RAG-D:3007/77)

 

Sint Pauwels:  De vrijheidsboom wordt geveld.,  Dde kerk geopend en er wordt storm geluid .  Bij de smid overnachten hebben 50 gewapende brigands[44] overnacht. (RAG-D:3007/77 en 36)

 

21-10-1798, zondag (30 vendeémiaire jaaran VII).

 

Sinaai: Om 6.00 uur. luidt Dde klok luidt, en de brigands verzamelen zich, om op te trekken en gaan naar Eksaarde en Daknam om  De Cleene te gaan plunderen bij De Cleene[45].(Pot&Br Sinaai blz 23 ev)

 

Lokeren: Tussen 7.00 en 8.00 uur komen brigands de stad binnen onder leiding van een bBrabander, zij steken de vrijheidsboom in brand en gooien de militielijsten in het vuur.,  Zze Oopenen de kerk, en luiden de klokken[46]. en, vernielen de milietielijsten. (Verstegen)

Tussen 9 en 10.00 uur komt er een tweede bende onder leiding van De Wilde.  Zij

 plunderen het huis van de vrederechter De Cock, waaruit  alles wordt meegenomen, was weg behalve een kist ter waarde van twee2 oortjes, en ledigen de kas van de gemeente.  Tegen de middag komen militairen Lokeren binnen waar zij worden onthaald op stenen, flessen en geweerschoten,.  eEr vallen vier doden:.  Joannes De Lagey, Willem De Langhe geschoten, Pieter Van Cotthem geschoten en , Pieter Rooms, de laatste drie door schotwonden[47].

 geschoten.[VR-K6] 

(Verstegen)

Bazel: Om 10.00 uur, vallen de gendarmen binnen, jagen al het volk uit de kerk en bestelen de mensen van alles dwat waardevol is.  Pastoor Scaillet wordt gevangen genomen ,en  de burgemeester, die aan het bidden wasis, weordt meegenomen[48]. (Stepman)

 

Eksaarde: Kort na middernacht vlucht Pierre François Talboom met zijn gezin  

om de revolte te ontwijken.  Aan Laurens Elegeer hadgeeft hij de opdracht gegeven om zijn have en goed te beschermen.  Talboom was vroeger de vrederechter en is op dat ogenblikhuidige burgemeester.  In de loop van de morgen kwaomt een bende brigands gewapend met fusiken[49], sabels, en allerlei andere dingen, de woning van Talboom bestormen[50].  Na de middag kwaomt Marie-Aanne Bonne de woning bezien.  Zij zagiet slechts enkele gebroken borden, al de rest iswas weg.  In bijlage vindt U de hele lijst van zijn bezittingen[51]. (RAG-D:3007:28)

 

Hulst: 13.00 uur, Eeen bende van 300 brigands die zich in Sint-JansteenSt-Jansteen verzameld heeftbben, komten rond 13 uur met vlag en trommel naar Hulst om de stad in te nemen.  De poorten van Hulstworden zijn gesloten, maar 40 brigands kondunnen langs een andere weg binnen geraken en overmeesteren de verdediging in de tempel van de wet. Deze verdediging bestondaat uit twee2 gendarmen, drie3 bedienden, en vier4 burgers.  De vrijheidsboom wordt omgehakt, de klokken worden geluiden, en het bureau van de douane geplunderd.  De brigands bleijven in de stad overnachten[52]. (RAG-D:2300/2)

 

Sinaai: 14.00 uur. Soldaten komen Sinaai binnen gestapt, de klokrepen worden  afgekapt om het luiden te stoppen,  het volk wordt met slagen en stampen uit de kerk gejaagd. Dan trekken deze soldaten verder door. Om 16.00 uur raken ze slaags met de brigands. Er vallen 14 doden bij de brigands. De trompetter van de Fransen sneuvelt. Daarop trekken de Fransen  terug naar St-Niklaas en nemen hun gewonden en dode met zich mee. (pot&br.Sinaai blz 23 ev.)

 

St-Niklaas: Generaal Laurent[53] Aankomst van Generaal Laurent metaan het hoofd van een duizendtal 1000 soldaten de stad binnen.  HijDe generaal beweert dat hij de brigands eerst verdreven heeft van Belsele naar Lokeren, en dat hij ze daar in de pan heeft gehakt.  Hij verzekert dat  er ook in andere gemeenten brigands gesneuveltd zijn.

  Doordat alle verdachten worden opgepakt is er plaatsgebrek in het huis van bewaring[54].

Sinaai:. Franse soldaten komen rond 14 uur Sinaai binnengestapt, de klokrepen worden  afgehakt om het luiden onmogelijk te maken en het volk wordt met slagen en stampen uit de kerk verjaagd.  Daarna trekken deze soldaten verder door om rond 16 uur slaags te raken met de brigands.  Er vallen 14 doden bij de brigands terwijl ook de trompetter van de Fransen sneuvelt.  Daarop trekken de Fransen terug naar Sint-Niklaas en nemen hun gewonden en hun dode met zich mee[55]. (tijds.boerk blz40.)

 

22-10-1798, maandag.  (1 bBrumaire jaar an VII).

 

Hulst: De brigands verlaten de stad in de richting van Axel. Daarop sluit Hulst de stad af voor andere bendes. Zij vormen een burgerwacht en sturen bodes uit om versterking. (RAG-D:2300/2)

 

Sinaai: 7.00 uur,  Franse soldaten komen, voorzien van één of meerdere kanonnen komen om 7 uur het dorp binnen, voorzien van één of meerdere kanonnen.  Later op de dag raken zullen ze op Zwaanaarde slaags geraken met brigands van Stekene op Zwaenaerde.  Gilles Appeloos, 27 jaar uit Stekene sterft even verderop, in de wijk avan de Leebrugge, samen met M. Cornu M., 23 jaar, F. De Prycker,  F. 24 jaar, J. Verberckmoes, J. 30 jaar, P. Laureys, P. 63 jaar, J. Bekaert, J. 76 jaar, J. Meert, J. 48 jaar, P.M. Vossaert, P.M. 51 jaar, A Verstraeten, A 38 jaar, Guilelmus Aerens uit Zele, 63 jaar uit Zele, herbergier in ‘De Vlaschblomme.’, en J.  Jacoumijns J uit Zele.  Aan Franse zijde sneuvelen Ook twee soldaten sterven[56].(AOKW deel 66, Buvé A.)

 

Axel: De brigands zijn uit Hulst gekomen, en belegeren de stad, maar de poorten blijven gesloten.  Zij trekken verder naar Sas van Gent, maar ook daar bijven de poorten dicht.  Brigandsbrigands herkend,, [VR-K7] van Westdorpe, Koewacht, Overslag, Zaamslag, en zelfs enkele van Terneuzen. (RAG-D:2300/2)

 

Hulst: De brigands verlaten de stad in de richting van Axel. Daarop sluit Hulst de stad af voor andere benden.  Er wordt een burgerwacht gevormd en boden uitgestuurd om versterking te vragen[57].  Hulst: Na de middag staatkomt een nieuwe bende brigands bij de stadspoorten aan wie de toegang die de toegang geweigerd  wordtwordt. , Dde poorten blijven gesloten.,  Even hier dreigten deze men brigands er mee om met geweld de stad te veroveren maar,. dDoor de komst van een fFranse patrouille onder de leiding .l.v.van Ccommandant, aide de camp Pierre .André.(volledige naam) Osten, (adjudant en zoon van gGeneraal Pierre Jacques Osten[58]) druipen de brigands af en vervoegen sluiten zich aan bij de anderen in Axel.  Daar belegerten een duizendtal1000 brigands de stad[59].(RAG-D:2300/2)

Axel: De brigands zijn uit Hulst gekomen en belegeren de stad, maar de poorten blijven gesloten.  Zij trekken verder naar Sas van Gent, maar ook daar blijven de poorten dicht.  Er worden brigands herkend die afkomstig zijn [VR-K8] van Westdorpe, Koewacht, Overslag, Zaamslag, en zelfs enkele van Terneuzen[60].  Om 21 uur slagen de brigands er in de stad binnen te dringen; ze hakken de vrijheidsboom om en bestelen de burgerwacht[61].

 

SintT-Pauwels: De brigands kunnen de Fransen in  Sinaai, Stekene, en  Sint-GillisSt-Gillis en omgeving verdrijven en verzamelden zich in Sint-PauwelsSt-Pauwels,  rond Macharius Rheyns.  Zij wagen zich een aanval op St-Niklaas.  Rheyns[62] verteldt hierover het volgende: ‘Als ik met mijn volk op de merkt gekomen was, waren de Fransen tegen de gevels der huizen in slagorde opgesteld, wij moesten wijken, maar ze achtervolgden ons niet.’   verwijzing?????’[63]

Eén brigand wordt gedooddode, één gekwetste brigand woerdt door de Fransen gevangen genomen , en ééeen andere gekwetste overlijeedt later aan zijn verwondingen, namelijk,.   Pieter-Francies Laureys, 22 jaar, uit Stekene[64]. (Tijds Boerk. Blz 41.)

 

Axel: Om 21.00 uur slagen de brigands er in binnen te dringen. DZe kappen de boom en bestelen de burgerwacht. (RAG-D:2300-2)

 

23-10-1798, dinsdag.  (2 Brumaire jaaran VII).

 

Hulst: In de loop van de dag krijgt Hulst versterking met troepen van gGeneraal Osten[65].

(RAG-D:2300/2)

  In alle andere gemeenten blijven de brigands meester van de streek.; Zzij controleren het gebied in kleine groepen.

Op dait moment is er een kcontakct geweest met de brigands van Klein-Brabant waar Emmanueël-Benoit Rollier[66] de leiding heeft.  Afgesproken werdHierdoor dat de brigands organiseren de brigands zich in het Waasland in twee groepen zouden organiseren.  Macharius Rheyns zouneemt het bevel nemen over eende eerste groep en nog vertrekt nog dezelfde dag vertrekken naar Terneuzen om eende voorziene landing van de Engelsen opaf te wachten van de Engelsen.  De tweede groep onder de leiding van.l.v. Benedictus Ferdinandus Lauwers uit Kemzeke, 21 jaar, zou blijft in het Waasland blijven[67].

(L.Matot,De troebele tijd. Tijds Boerk,blz 41.)

 

 

 

24-10-1798, woensdag (  3 bBrumaire jaaran VII).

 

Hulst: 2.00 uur. Midden in de nacht, om 2.00 uur, vertrekt de zoon van generaal Commandant. Osten, de zoon van generaal, in allerijl met een compagnie soldaten om de in achtervolging in te zetten op Macharius Rheyns die met zijn brigands op weg is naar Terneuzen, waarschijnlijk via Axel[68].(RAG-D:2300/2)   Deze brigands willen aan de Westerschelde op de uitkijk gaan staan om contact te kunnen leggen met Engelsen waarvan ze verwachten dat die daar zullen landen[69].

Stekene: In kleine groepjes verzamelen brigands zich op het marktplein, ledigen een vat bier dat ze in de tegen de kerkhofmuur staande herberg, Sint-Huybrecht, van de waard, Jan d’Hondt, [VR-K9] opeisen.  De kerk is open en wordt druk bezocht, de kerkmeester van de kappellanie[VR-K10] , De Wree, komt regelmatig de offerblokken ledigen[70].

Sinaai: 1200 brigands verzamelen zich en vertrekken in de richting van Sint-PauwelsSt-Pauwels[71].

25-10-1798, donderdag (4 bBrumaire jaar VII). 

 

Sinaai: 1200 brigands verzamelen zich en vertrekken in de richting van St-Pauwels.Sint-Pauwels:  De brigands uit andere omliggende gemeenten verzamelen zich daar en maken zich klaar om van daaruit St-Niklaas binnen te vallen[72].

St-Niklaas:  Rond de middag alarmeren enkele bewoners de Fransen van de nakende komst van de brigands.  Zij brengen onmiddellijk hun troepen en kanonnen in stelling.  De soldaten worden opgesteld in de Dalstraat en de Bieshulststraat en een kanon wordt in gereedheid gebracht op de op de HoutHoutmarkt[VR-K11]markt  (waar zich nu de Onze-Lieve-Vrouwkerk bevindt), waar ook soldaten tegen de gevels van de huizen postvatten.  De brigands komen tot in de Plezantstraat als de Fransen hun eerste kanonschot lossen.  De bal rukt de schouw af van de herberg ‘de Beer’, later ‘De Nieuwe Pioen’.  Het tweede kanonschot jaagt een bal door de schuur die naast de herberg staat. Het inslaan van deze granaten en het daaropvolgende spervuur maakt indruk op de brigands.  Hierop volgt onmiddellijk een aanval van de Fransen die de brigands op de vlucht jaagt.  Diegene die in de dree[VR-K12]f  naast de herberg hadden postgevat kunnen wegkomen langs het veld.  EnkeleEnkelen kunnen nog vluchten in de huizen.  Eén wordt met zijn wapen in de hand gevangen, en op bevel van generaal Laurent op het marktplein door het hoofd geschoten.  Zeventien brigands blijven dood achter.  De Fransen gooien de doden op een kar en, omdat er op de kar geen plaats is voor alle lijken, worden de anderen er onderaan en achteraan aan vastgebonden.  Zo worden ze naar het kerkhof gevoerd achter de ciperagie[VR-K13]  en daar allemaal in een put gegooid[73].  Onder deze doden bevinden zich Gillis Francies Rooms, 26 jaar, zoon van Andries Rooms uit Stekene,  Emmanuel Steenaert, 24 jaar, zoon van Andreas Steenaert uit Sinaai en Judocus Verberckmoes, 33 jaar, zoon van Jacobus Verberckmoes uit Sinaai.  De Fransen geven geen verliezen op, alhoewel, in de vergadering van het crisisbestuur dat volgde, dringend geld gevraagd wordt om lijnwaad te kopen om de vele gewonden te verzorgen.

Theo Penneman noteerde over dit treffen[74]:

“Vrouw Weyn heeft haar grootvader horen vertellen, dat hij een grote hoop jongelingen van Sinaai naar Sint-PauwelsSt-Pauwels heeft zien komen, gewapend met rieken, vorken, vlegels, zijsen en geweren, toen zij met hun aanvoerder naar St-Niklaas gingen.  De Fransen waren ingelicht en konden de brigands verrassen en omsingelen in de Plezantstraat.  Eén van die moedige jongelingen kon op het hof ‘Volders’ geraken waar ene boer Wauters woonde.  De meid die  juist buiten was, nam zijn geweer en smeet die rap als de wind in de beerput en deed die jongen aanstonds binnen gaan.  Op den zelfde ogenblik sprongen de Fransen binnen en vroegen aan de meid, wie dat was, waarop zij kloekmoedig antwoordde: ‘Het is onze knecht.’  De Fransen zeiden daarop, ‘wij zullen welhaest weten of gij de waarheid zegt.’  Daarop namen zij de jongen vast en brachten hem buiten en vroegen aan de buren of zij hem kenden.  Niemand dierf te zeggen dat het de knecht van Wauters was, maar allen zeiden dat zij hem niet kenden.  Dan werden de Fransen zo kwaad op die meid van Wauters om dat zij leugens vertelde dat zij haar meenden te doden. De jongen wierd daar nog op dezelfde plaats door de kop geschoten en viel als een martelaar voor zijn geloof en vrijheid.  Hij ruste in vrede.”

Mogelijks gaat het hier om Benedictus Ferdinandus Lauwers, 22 jaar, zoon van  Cornelis Lauwers uit Kemzeke, hij werd in een beek achtergelaten.  Zijn ouders boden geld voor wie hem wilde ophalen.  Uit vrees voor de Fransen lieten ze hem niet naar huis brengen maar werd hij in Sint-Pauwels begraven.

 (Pot&BR Sinaai blz 23 ev)

 

Westerschelde: Brigands staan op de uitkijk om contact te leggen met de Engelsen die daar zullen landen. (De Boerk,De Bruyne blz. 71)

 

Stekene: In kleine groepjes verzamelen brigands zich op het marktplein, drinken een vat bier, dat ze in de herberg  St-Huybrecht van Jan d’Hondt, St-Huybrecht staat tegen de kerkhofmuur, [VR-K14] opeisen.  De kerk is open en wordt druk bezocht, de kerkmeester van de kappellanie[VR-K15] , DeWree, komt regelmatig de offerblokken ledigen.(LMS en RB-MS, nr 54 rekeningen.)

 

25-10-1798 donderdag   4 Brumaire anVII.

 

Terneuzen: De brigands kunnen de stad veroveren en voorzien zich van in hun direkcte nood aan voedsel en kledij.  De Sschoenmaker Hollestelle ziet zijn ganse voorraad smelten als sneeuw voor de zon.  , cCommandant. Osten, volgt de bewegingen van de brigands op afstand[75]. (RAG-D:2300/2 en3.)

 

Sas van Gent: Het garnizoen van zeventien17 soldaten wordt verraden door de bewoners die hulp bieden aan de brigands en de poorten openen. De soldaten worden gevangen gezet, de vrijheidsboom wordt omgehaktkapt en de militielijsten vernield[76]..

(RAG-D:2300/2)

ST-Pauwels: De brigands uit de omliggende gemeenten verzamelen zich hier, en maken zich klaar om St-Niklaas binnen te vallen.(pot&br,Sinaai blz23) 

 

St-Niklaas: 12.00 uur.  Enkele bewoners alarmeren de Fransen, die hun troepen en kanonnen in stelling plaatsen.  De soldaten stondeaan in de Dal- en Bieshulstraat en met een kanon op de Houtmarkt[VR-K16] , (nu O.L.Vrouwkerk) samen met andere soldaten tegen de gevels van de huizen.  De boeren kwaomen tot voor de Plezantstraat toenals de Fransen hun eerste kanonschot lostesen.  De bal rukte de schouw af van de herberg ‘de beer’, later ‘de nieuwe pioen’.  Het tweede kanonschot joeaagt een bal door een schuur die naast de herberg stondaat. Het inslagean van deze bommen, en het daaropvolgende spervuur maakte indruk op de boeren.  Hierop volgdet direkct een aanval van de Fransen die de brigands op de vlucht joeaagt.  De brigands in de dreve[VR-K17]  naast de herberg kondunnen wegkomen langs het veld.  Enigen kondunnen nog vluchten in de huizen.  Eén weordt met zijn wapen in de hand gevangen, en op bevel van generaal Laurent op het marktplein door de kophet hoofd geschoten. 17 bleijven er dood. De Fransen gaeven geen verliezen op, alhoewel in de vergadering dringend geld gevraagd weordt om lijnwaead te kopen om de vele gewonden te verzorgen.

“Vrouw Weyn heeft haar grootvader horen vertellen, dat een grote hoop jongelingen van Sinaai naar St-Pauwels zien komen, gewapend met rieken, vorken, vlegels, zijsen en geweren, met hun aanvoerder naar St-Niklaas gingen.  De Fransen waren ingelicht en konden de brigands verassen en omsingelen in de Plezantstraat.  Eén van die moedige jongelingen kon op het het ‘hof Volders’ geraken waar ene boer Wauters woonden.  De meid die  juist buiten was, nam zijn geweer en smeet die rap als de wind in de beerput en deed die jongen aanstonds binnen gaan.  Op den zelfde ogenblik sprongen de Fransen binnen en vroegen aan de meid, wie dat was, waarop zij kloekmoedig antwoordde: ‘Het is onze knecht.’  De Fransen zeiden daarop, ‘wij zullen welhaest weten of gij de waarheid zegt.’  Daarop namen zij de jongen vast en brachten hem buiten en vroegen aan de buren of zij hem kenden.  Niemand dierf te zeggen dat het de knecht van Wauters was, maar allen zeiden dat zij hem niet kenden.  Dan werden de Fransen zo kwaad op die meid van Wauters om dat zij leugens vertelde dat zij haar meenden te doden. De jongen wierd daar nog op dezelfde plaats door de kop geschoten en viel als een martelaar voor zijn geloof en vrijheid.  Hij ruste in vrede.”

 

Mogelijks gaat het hier om Benedictus Ferdinandus Lauwers Lauwers,22 jaar, zoon van  Cornelis uit Kemzeke, hij werd in een beek achtergelaten. Zijn ouders boden geld voor wie hem wilde ophalen.  Uit vrees voor de Fransen lieten ze hem niet naar huis brengen, maar werd hij in St-Pauwels begraven.

 

Het weghalen van de lijken door de Fransen was afschuwelijk. Zij gooiden de doden op een kar, en omdat ze er niet allemaal op konden werden de anderen er  onder en van achter aangebonden, zo werden ze naar het kerkhof gevoerd achter de ciperagie[VR-K18]  en allemaal in een put gegooid.(Tds Boerk blz 187,AOKW 77)

Daaronder, Gillis Francies Rooms, 26 jaar, zoon van Andries uit Stekene.

           Emmanuel Steenaert, 24 jaar, zoon van Andreas uit Sinaai.

           Judocus Verberckmoes, 33 jaar, zoon van Jacobus uit Sinaai.

 

 

26-10-1798,  vVrijdag   (5 brumaire jaaran VII).

Commandant. Osten , is reeds enkele dagen in achtervolging opvolgt nog steeds  de groep brigands die zich in Terneuzen bevindt en. en het  Eenandere deel van die groep dattrekt verder naar de Scheldemonding getrokken is om de Engelsen op te wachten.  De brigands verlaten Terneuzen Een ander deel en en kerenert terug naar het Waasland langs Axel..  Deze groep,  die via Koewacht langs de Oudestraat en de Heikant zo verder naar Stekene trekt,  Het zijn deze Deze zijn het die danzal door Com. Osten verder tot daar gevolgd weorden[77].

De soldaten blijven volgen en naderen Stekene langs dezelfde weg.(RAG-D:2300/2)

Langs het Bbokkestraatje, nu de Sparrenhofdreef, komen de Fransenze op het kerkhof waar brigands hen stondeaan op te wachten.  Het komt tot een treffen waarbij een Franse soldaat wordt gedood enCom.  Osten  verliest hierbij zijn paard verliest,. er wordt ook een soldaat gedood.   De brigands hebben de gewoonte om een guerillatechniek toe te passen en zich na een kort treffen onmiddellijk terug te trekken; ze zijn meestal zeer goed vertrouwd met het terrein en kunnen daarom gemakkelijk ontkomen.  Nu was er blijkbaar vooraf de afspraak gemaakt niet onmiddellijk na het eerste vuren de biezen te nemen maar, stand te houden op de plaats van het treffen en de Fransen daar te verslaan of terug te dringen.  Als echter Eeneen van de oudere brigands geeft onverwachts het signaal geeft om terug te trekken te vluchten.ontstaat  plots een grote verwarring onder de brigands waarvan deze maal de Fransen gebruik kunnen maken Hierdoor ontstaat plots  een grote verwarring want het was de bedoeling de Fransen te verslaan[78]. (LMS) ( Bij de brigands was het de gewoonte om na een kort treffen zich terug te trekken, door de kennis van het terrein konden ze gemakelijk weg komen.)  Maar deze maal konden de Fransen van de twijfels profiteren.(LMS)

De Fransen Ze slaan hardt toeerug en schieten op alles wat beweegt.   Aan het begin van de kkeKerkstraat probeert Anna d’Hondt , zeventien17 jaar, de straat over te steken om t’huis te geraken, zij woont immers op de markt in de herberg ‘Sint-Huybrecht’,.   op de markt, die tegen de kerkhofmuur staat.  Een soldaat koan haar van op enkele meters raken, ze moet bloedt dood op de straat doodbloeden.

  Engelbert Stevens, zoon van Melchior Stevens uit Sint-Gillis, raakt zwaar gewond maar kan ontkomen, hij verstopt zich in de Meulestraat in een riool, en zijn lijk zal daar op vrijdag, 7 december 1798 (17 frimaire jaar VII) later dood terug gevonden worden[79]. 

Twee brigands sterven ter plaatse: Jan Peeters, 22 jaar, geboren. te Mechelen, en knecht bij timmerman G. Vereecken., en  Marieën De Clerck, 23 jaar, uit Sinaai.

 

De brigands trekken zich terug achter de pastorij en vluchten door de hovingen, stekenwaar ze de ddorpsstraat (nu Polenlaan) oversteken[VR-K19] , en dringen het huis binnendringen van  Andries Thuysbaert (in het kadaster: sectiekadaster:sectie A, nr.nr 1215a).  . ( nu Polenlaan)

Vanuit een zolderraam van dat huis beschieten ze de Fransen die nu ook in de dorpsstraatddDorpstraat komen.  Adriaan Cerpentier, 63 jaar gehuwd met Amelberga Van Hoye, kwaomt niet snel genoeg weg en weordt doorstoken vandoor de Fransen en dan door de kop het hoofd geschoten. Het wasis omtrent 11.00 uur.

 

Op het moment dat de Fransen aankwaomen warenbij het huis van Andries Thuysbaert zijn de brigands verdwenen, zij trachtenwildlen achter de huizen te geraken om de brigandsze [VR-K20] te achtervolgen maar, alle doorgangen warezijn gesloten.  De Fransen breaken het huis van Thuysbaert open en de vrouw des huizes ,Joanna Van Goethem , 82 jaar, weordt op haar beurt doorstoken met de bajonet, vier uur later overleeijdt zij.

 Haar zoon, Gillis Frans Thuysbaert weordt voor haar ogen door de kophet hoofd geschoten[80]. (F.Annaert) 

De Fransen willden er nog niet mee op houden, maar de bevolking van Stekene komt nu massaal op straat, omsingelen de Fransen, en drijven hen in het nauw, .

De Ffransenze haddebben geen tijd om hun fusiken te laden en haddebben slechts hun sabel om zich te verdedigen.

  Op dat ogenblikmoment kan meyer Jacobus Bussens  de bevolking tot bedaren brengen[81] . (brief van 18 juli 1800.)

Door deze daad konen vermijdt zo  een  grotelatere wraakactie. (later) vermeden worden.   

  Het zal hem ook verbaastd hembben dat de soldatenhet geen Fransen blijken te zijnwaren, maar, wapenbroeders, landgenoten dus, die dezelfde eed hadden gezworen tijdens de Brabantse omwenteling van 1789.  [VR-K21] 

Ferdinand Van Hecke, Jan De Smet en Jan Van Nielandt brengen brood en boter voor de soldaten.  Volgens de overlevering wordt de gedode Franse soldaat mMet veel omhaal wordt de dode soldaat begraven in de buurt van de Potaardekapel..(overlevering) 

  Com. Osten vraagt een wagen om hemzichzelf en zijn gewonden terug naar Hulst te brengen.  Dit weordt gedaan door Jaspar Saman[82] gedaan. (RB:MSnr54 rekening)

 

Hier moeten wel enkele opmerkingen gemaakt worden.  Er is geen enkele aanwijzing dat generaal Osten in Stekene geweest is, in alle documenten is er ofwel sprake ofwel van   Com. Osten  of aide de camp Osten, telkens de zoon van de generaal.  Daarbij komt nog dat het kanton bestuur, aan de zoon van de generaal een gouden ere-teken geven heeft voor zijn optreden in Stekene zonder dat de generaal vernoemd weordt.  ( zie bijlage)

De generaal, Osten was op dat moment in Hulst.(RAG-D:2300/2)

De burgemeester in Stekene was Jacob Bussens, van 1796-1806.  Zijn broer Gillis was vrijwilliger in de Brabantse omwenteling.(d’Euzie jrg 5 p.199. jrg 6 p 177 ev.)

Over Amelberga hebben we geen enkele aanwijzing gevonden.(d’Euzie jrg 6 p177-184.) 

 

 

28-10-1798, zondag (7 bBrumaire jaar VII). 7 brumaire an VII.

 

Stekene: Een bereden patrouille soldaten eisent twee zakken haver en drinkent in ‘de Zwaene’ 26 flessen wijn[83]. (RB-MS nr 54.)

 

30-10-1798, dinsdag (9 bBrumaire jaar VII).9 brumaire an VII.

 

Temse: Tot dan toe hadeeft Temse nog niet aan de vijandelijkheden deelgenomen, zijhet weordten ingenomen door brigands ingenomen van de omliggende dorpen.,  Kruibeke, Burcht, Basel en, Rupelmonde ingenomen. , Zzij breken de kerk open en, luiden de klokken en, vellen de vrijheidsboom.  Dit was in afspraak met de brigands van Klein-Brabant om zo een verbinding te kunnen maken met het Waasland.  Het zijn echter stilaan de laatste wapenfeiten want dDoor gebrek aan leiding en materiaal doofdet het vuur in het Waasland langzaam uit[84].RAG-D:3898.)

 

 

01-11-1798, donderdag (11 Bbrumaire jaar VII).11 brumaire.

 

Stekene: Onder leiding van Commandant. Osten  wordenkomen 41 soldaten in Stekene en verblijven hiervoor twee2 dagen ingekwartierd.;  Com. Osten  overnacht in de woning van chirurrgijn Goethals.  HijCom. Osten eist die dag eende vergoeding voor zijn paard dat op 26 oktober neergeschoten is. en  Hij geeft de opdracht om de klokken uit de toren te laten zakken.  Het neerhalen en  het verbrijzelen  van de klokken kost de gemeente 36 ponden, en hetdit wordt uitgevoerd door de paardensmid Adriaan Verbeke, samen met verscheidene andere personen.   Com. Osten laat alle kapellenkens die behoren tot de grote kruisweg die in 1717 werd opgericht door Pastoor Legiers, stukapot slaan, blijkbaar door de soldaten zelf.  In totaal waren dat achttien stuks verspreid over het ganse dorp.  De twee terracotta-platen die aan de buitenmuren van het koor van de Heilig-.Kruiskerk nog te zien zijn maakten deel uit van deze kruisweg[85].  Op Witte Donderdag 1798 had de ganse bevolking voor de laatste maal deze kruisweg afgelegd.   Pieter Baert ontvangt vier4 pond om het ervan resterende steengruis weg te voeren[86].  Deze kapellekens behoren tot de grote kruisweg die in 1717 werd opgericht door Pastoor Legiers, in totaal 18 stuks verspreid over het ganse dorp.  Daarvan zijn nog 2 terracotta platen te zien in de muur van de H.Kruiskerk.  Op wWitte dDonderdag 1798 had de ganse bevolking voor de laatste maal de kruisweg afgelegd.(Annotatie boek, RB-MS: oude nr in Departement, 3922 A)

 

 

03-11-1798, zaterdag (13 bBrumaire jaar VII  13 brumaire).

 

Stekene:  Commandant. Osten  verlaat met al zijn soldaten Stekene[87].

(Annotatieboek 1796-1797 Stekene.)

 

06-11-1798, dinsdag (16 bBrumaire jaar VII).16 brumaire.

 

Stekene:  Commandant. Osten installeert zich terug in Stekene voor de komende tien 10 dagen en verblijft bij chirurgijn Goethals.  Zijn twintig metgezellen logeren bij de burgers[88].(Annotatie boek jaar 7)

 

09-11-1798, vrijdag (19 Bbrumaire jaar VII).19 brumaire.

 

Stekene: Soldaten doorzoeken de huizen en stallen op zoek naar wapens. De buit bedraagt elf11 fusiken, en drie3 pistolen[89]. (Kanton St-G)

 

14-11-1798, Wwoensdag (24 Bbrumaire jaar VII). 24 brumaire an VII.

 

Sint-GillisSt-Gillis: De officier van de douane te Hulst, heeft in Sint-Gillis zijn paard herkend dat gestolen is tijdens de brigandage.  De (nieuwe) eigenaar ontkent dit  geheelten stelligste en beweert dat het altijd reeds in zijn bezit wasal zo geweest is[VR-K22] .  Hierop vraagt François Malfesson[90], officier van het departement, de toestemming aan Parijs om dit paard aan te slagean[91]. (RAG-D:3007/33)

 

21-11-1798, wWoensdag (  1 fFfrimaire jaaran VII)

 

Sinaai: Priester Domenique Roeyman, wonende te Eksaarde, wordt opgepakt als verdacht van brigandage[92].(RAG-D:3387/9)

24-11-1898, zaterdag (4 frimaire jaar VII)

Op bevel komende van Parijs worden 59 mandatarissen ontslagen, aangehouden en naar Parijs gevoerd[93].  Voor het Waasland zijn dat de volgenden:

Cammaert, ex burgemeester uit St-Niklaas, De Graeve, ex vrederechter uit Haasdonk, P. Frans Lesseliers, notaris uit Beveren, Jaak Leys ex baljuw uit Rupelmonde, Jean Segers uit Rupelmonde, Jean-.B. Leyssens uit Rupelmonde, Kerkhove, ex griffiergreffier uit Lochristie en Rigines, ex baljuw uit Lochristi.

Van deze Waasse prominenten zullen Everard Segers, Jean Segers en Leyssens op 18 mei 1799 (29 floréal jaar VII) door hetzelfde instantie voorwaardelijk vrijgelatensteld worden.

 

 

2-12-1798, zondag. (12 fFrimaire jaar VII) 12 frimaire an VII.

 

Stekene: Het kantonnaalkantonaal bestuur beslist dat alle jongelingen mannen nog tot ‘s anderendaagsmorgenavond de tijd hebben om zich in te schrijven voor de legerdienst.  Deze beslissing wordt op alle plaatsen kenbaar gemaakt met het rinkelen van de belle[94]. (Kanton St-G)

 

04-12-1798, dinsdag (14 Ffrimaire jaar VII  14 frimaire an VII).

 

Duizend brigands sneuvelen in en rond Hasselt.  De grootste weerstand is gebroken[95]. (De Boerenkrijg A.de Bruyne.)

 

07-12-1798 vrijdag 17 frimaire anVII

 

Het lijk van Engelbert Stevens, zoon van Melchior uit St-Gillis, wordt in de Meulestraat gevonden, het lag in een riool. (Burgelijke stand Stekene.)

 

17-01-1799, donderdag. (28 nNnivôose jaaran VII).

 

Stekene en Sint-GillisSt-Gillis: Op aandringen van de centrale administratie zal de tweede 2^e van de volgende maand (2 pluviôse of  21 januari) de verjaardag herdacht worden van de ‘rechtvaardige’ doodstraf van de laatste koning.  Het moet met alle luister gevierd worden, alle ambtenaren en bedienden zullen stipt aanwezig zijn om negen9.00 uur tenin het kantonhuizse, voor het vernieuwen en herplanten van de vrijheidsboom in alle gemeenten van het kanton[96].(Kanton St-G)

 

 

18-01-1799., vVrijdag (29 nNnivoôse jaaran VII).

De commandantdivisieg

Generaal (wie) van de 24^e divisie, generaal Laurent, beslist om ook in St-Niklaas een mobiele kolonne te installeren en herziet het commando van de verschillende mobiele kolonnes in het departement.  Volgende personen werden hiervoor aangesteld[97].:

De volgende mobiele legereenheden waren reeds in het Scheldedepartement geïnstalleerd:

Colonne Mobile van Gent onder leiding van.l.v.  Commandant. Osten  in Zomergem.

Colonne Mobile van Dendermonde onder leiding vano.l.v. Caillou in Overmere.

Colonne Mobile van Oudenaarde onder leiding van o.l.v. Rey.

Colonne Mobile van Ronse onder leiding vano.l.v. Rouvillon.

Colonne Mobile van St-Niklaas is nog niet geinstalleerd[98].

(RAG-D: 3OO7/15)[VR-K23] 

 

05-03-17998,.  dDinsdag (15 ventôse jaar VII).  15 ventose an VII.

 

Haasdonk:  CommissarisCommisaris De Kever brengt de pPresident van het Kanton Haasdonk J.B. Tassijns, af komstig van Zwijndrecht, over naar  St-Niklaas om te worden veroordeeld over al dan niet voor eventuele deelname aan de brigandage.  De Kever, zeker van zijn stuk, laat Tassijnshem in ieder geval ombrengen in de bossen van Haasdonk[99].

(Stepman)

 

11-03-1799,. mMaandag (21 ventôse jaar VII). 21 ventose an VII.

 

Commandant. Osten  schrijft vanuit Zomergem[100]: Au citoyen aan de kcommisaris Demeyre commissaire du Directoire Exécutif Prez Le canton dein St-Nicolasklaas het volgende, (vrije vertalingald uit het Frans):  ‘Ik haast me, mijn beste kcommissaris, om U in te lichten en nieuws te brengen over de toestand in het kanton dat door mijn colonne bezet wordt.  De oproep tot een tweede contra- revolutie door de kwaadwillige onbeëdigde priester is door de komst van de colonne verijdeld.  De priesters houden iedere nacht bijeenkomsten bij de burgers telkens op een andere plaats. Het zijn de vromen die er werk van maken om alle personen te verwittigen.  Wij hebben deze nacht alle personen gearresteerd in Sleydinge, en binnenkort zullen we dit ook in Waarschoot doen.  Ik ga nu de gevangenen ondervragen, en door ze te bedreigen hoop ik aan de weet te komen wie de echte aanstokers zijn.  Voor de rest is alles rustig hier ...

Uw toegewijde vriend en uw ex-kameraad en wapenbroeder, P.A. Osten, zoon.

De Maeyer was een gewezen Belgisch officier en de titels (ex-kameraad en wapenbroeder) die Osten hem hier toebedeelt is de toen gangbare aanspreektitel voor de officieren van het vrijwilligerskorps dat zich van bij het begin in dienst van de republiek gesteld had.

P.S. Ik eer U duizendmaal zonder het respekct te vergeten dat ik heb voor Uw echtgenote.

De Mayer (Demeyre????) was samen met Com. Osten   officier in het vrijwilligersleger van de Brabantse revolutie in 1789[101].

(AOKW deel 18, Willemsen)

 

Commandant. Osten  schrijft[102]  twee dagen later als antwoord op een brief van de overheid uit Sint-Niklaasop een antwoord:[VR-K24] 

 

‘Wilt U de personen in voorlopige vrijheid stellen die, op mijn bevel,, als gijzelaar aangehouden zijn als gijzelaar in de plaats van voor hun eigen kind of hun broer, omdaten broer ontvoerd deze laatsten ie zich ondanks deze strenge maatregel zich niet op hun post gemeld hebben, ondanks de strenge maatregel van in hun plaats hun familie te gijzelen, hebben uit het leger in voorlopige vrijheid stellen.  De centrale administratie heeft besloten jegens hen maatregelen te nemenzal zich in eigen naam partij stellen.  Alles is hier zeer rustig, want meerderealle verdachte personen, die bij de nachtelijke bijeenkomsten aanwezig waren, zijn aangehouden en naar Gent gebracht.  De priesters waren de eersten in deze samenkomstenzijn nog steeds het meest verdacht. Heil,Salut en alle mensen zijn broederschap.’

Onderaan deze brief werd dehet volgende kcommentaar bij geschreven:

‘Deze brief ontvangen op 26 ventôse en daaropals antwoord op deze brief werden heeft de administratie, dezelfde dag, de volgende personen in voorlopige vrijheid gesteld:, André Smet, François Engels en, Lievein Robijyn , allen inwoners van Kemzeke[103].

(AOKW. Deel 18. Willemsen)

 

 

2 mei 1799,.  vrijdag (13 ffloréial jaaran VII)

.

 

De burgemeester van Moerbeke, Christiaens, schrijft aan het provincie bestuur.:

 ‘In verband met de brigandage, lijkt het mij zéér dringend om troepen te sturen om de hordes brigands op te sluiten.  Tijdens de nacht verblijven een honderdtal in de heiden en bossen tussen Moerbeke en Stekene[104].

De rust was dus nog niet weergekeerd

(RAG-D:3007/55)

 

6 mei 1799., mMaandag (17 floréalFlorial jaar VII).17 floreal an VII.

 

Stekene-Sint-GillisStekene-St-Gillis: (Vrij vertaald uit het Frans) Na een beraadslaging van het kantonbestuur in Sint-Gillis-Waas werd volgende verklaring opgesteld. (Vrij vertaald uit het Frans)

: Aanwezig  Aide de campCommandant. Adjudant Osten, commandant Coll. Mobile. [VR-K25] .

Overwegende dat de bovengenoemde bij zijn aankomst in Stekene, gemeente van dit kcanton, waar hij gewapende brigands heeft aangetroffenaantrof, die hij helemaalkompleet verslagen heeft, zonder nutteloos bloedvergieten bij de bevolking aan te richten wat bij een opstand niet steeds mogelijk is;.

Overwegende de latereuitzonderlijke diensten die hij in voortdurend aan het kcanton bewezen heeft door onder eende uitstekende goede  discipline van de troepen onder zijn bevel bewerkstelligd door de maatregelen die hij samen met de andere officieren genomen heeft ..., en door het strikte naleven van de wet, door het aanbrengen van de dienstplichtigen.

De president en de commissaris zijn afgevaardigd, om aan de voornoemde afgevaardigden van dit canton,citoyen  verlenen aan de genoemde Com. Osten  heteen gouden lintereteken te overhandigen als waardering voor zijn persoonlijke inzet.  ZijWij zeggen en verklaren bovendien dat zijhij hem, samen met zijn officieren, eren omdat zij samen met zijn officieren er in geslaagd zijnis om de brigands de nederlaag toe te brengen in dit en in de omliggende kcantons ...[105].

Met andere woorden, Commandant. Osten  werd zo goed als ereburgerere-burger van onze gemeente.

(Kanton St-G)

18-05-1799, zZaterdag (29 floréal jaar VII) .29 floreal an VII

 

Stekene – Sint-GillisSt-Gillis:  Op die dag wordt de vernieuwde armenzorghet huidige OCMW in onze gemeente ingericht.

  De vroegere armenzorg was nagenoeg helemaal in handen geweest van de kerk en werd nu onder wereldlijk gezag geplaatst. Dat werd de ‘regie der armen’ genoemd, en haalde zijn middelen uit de ‘Kamer van de Heilige Geest.’ Oof armendis.   De tekst luidt aldus.:

De regie der armen zal bestuurd worden door door Joos Truyman, Pieter Martens en Nicolas Wuytack.  Zij zullen hun devoiren gratise doen, en  er zal ieder jaar zal er één geverwisseld worden, en er zal ieder jaar opnieuw een directeur aangesteld worden.  Ieder jaar zullen zij een lijst overhandigen aan het gemeentebestuur met de namen van kinderen en oude lieden die ondersteund worden, en de gone van de armen die kloeck zijn.  Allen de gone die steun genieten viadoor deze administratie moeten steeds beschikbaar zijn voortot de direktie en wie zich daar van wil onttrekken zal aanzien worden als een vijand van de grote orde[VR-K26] .

Geen zwartwerk dus!

 

25-08-1799., (8 ffructidor jaaran VIII).

 

Sint-PauwelsSt-Pauwels:  Een grote bende brigands doet een inval bij de burgemeester Career, ze bestelen hem, slaan de rest alles kort en klein klein, en hij krijgt er nog wat slagen bovenop[106]. (RAG-D: 3007:77)

 

12-10-1799,   (20 vvendéemiare ajaarn VIII).

 

Sint-PauwelsSt-Pauwels: Tijdens deze nacht worden de fameusze boerenleiders Cornelis Merkaert, ex- veldwachtergarde champêettere, [VR-K27] en Macharius Rheyns van Kemzeke[107] aangehouden door twee2 veldwachters.champetters , Zze worden betrapt bij het verkopen van hout, eigendom van de fFranse republiek en afkomstig uit de bossen van de abdijen, Boudeloo en SintT-Pieters.  Beiden stonden aan het hoofd van een 100-honderd-koppige, gevreesde bende brigands.  ZeBeiden werden in gevangenisse geworpenzet in Sint-Niklaas[108].

 (RAG-D:3007/77)

 

18-07-1800,. vVrijdag (29 mmessidor jaar VIIIan VIII).

 

Een brief van de prefect Du Bosch, Dédepartement de l’Eescaut, aan de onderprefect, bestuurder van het arrondissement Dendermonde. .:( Vrij vertaald .uit het Frans):

 

Om de boete voor de deelname aan de ‘brigandage’ kwijt te schelden aan Stekene.

Laat in mijn naam weten aan de burgemeester van Stekene en zijn adjunct, van Stekene, hoezeer ik tevreden ben over hun toewijding en optreden in deze moeilijke omstandigheden.  Zij kunnen als voorbeeld gesteld worden voor alle gezagsdragers van het departement.

Door de bevolking op het juiste moment in te tomen is een ramp voorkomen en verdienen ze de kwijtschelding.

Ik verheug mij erop om ze binnenkort persoonlijk te ontmoeten[109]. 

 (RAG-D:3062/74)  

 

Deze brief laat vermoeden wat er gebeurd is in Stekene op 26 oktober 1798.  Er is waarschijnlijk toen reeds een nauwkeurig verslag gemaakt van de gebeurtenissenwat er allemaal  gebeurd is, maar dat verslagexemplaar is tot nog toe niet gevonden. 

Wij hebben extra aandacht besteed aan deze gebeurtenissen gezien het belang voor de plaatselijke geschiedenis en vooral ook om een verband te kunnen leggen met de geschiedenis van Amelbergha Truyman die in deze gebeurtenissen een voorname rol zou hebben gespeeld.  Daarom ook de aandacht voor het reilen en zeilen van commandant Osten en zijn vader generaal Osten, een van beiden zou namelijk daarbij een belangrijk tegenspeler geweest zijn in het verhaal van Amelbergha.  .

Geen enkele andere gemeente kan ‘zo’ iets voor leggen. [VR-K28] 

 

Het verhaal van Amelbergha, dat op een schilderij in het gemeentehuis in geuren en kleuren is weergegeven, heeft vele Stekenaars het hart harder doen kloppen van fierheid en verdient ook onze aandacht.En wat met de liefde.

 

We kunnen geen boek openslaan of er loopt ver of nabij een verhaal over liefde. 

De beruchte Theo Penneman publiceerde in de Annalen van de oudheidkundige kring de geschriften van Vrouwe Weyn, die in de vorige eeuw leefde.  Zij vertelt aldus '‘Ik heb nog een patriot gekend, die zijn bruyd verliet om deel te nemen in dien zo edelen stryd, waer hy buyten zoo veel anderen het geluk had van ongedeerd weer te keren.  Zoo vurig was zijn geloof, dat hy schreef aen zyne bruyd: komt my te gemoed in de Waterstraat tot aen den Gekruysten Lieven Heer,(tussen Sinaai en Stekene)die daer tot op den dag van heden nog hangt, en blijft daer bidden zoo lang totdat ik daer by u   kom.  Hetwelk zy ook deed.  Ik heb grootvader dikwils hooren zeggen, dat hy daer werkte op zyn land en dat hy hun beyde zag, zonder dat zy hem zagen.  Anneken zat te bidden voor het kruys met uytgestrekte armen, als Bernard daer kwam gegaen.  Hy viel nevens haer op zyne knien en zeyde: Anneken, laet ons bidden en God bedanken dat hy my buyten zoo vele andere martelaers fris en gezond naer huys laet komen.  En na lang en vurig gebeden te hebben, gingen zy te samen henen, zeyde grootvader.  Daeraen ziet men met wat diep geloof  en eerbied onze voorouders bezield waeren, hoe zy eers en vooral hunnen dankbetuygingen aen God gaven.  En zulk brave menschen, vind men nog op den dag van heden by de buytenlieden.(AOKW deel 77.)

 

Het verhaal van en over AmelberghaAmelberga Truyman.

 

Enkele huizen voorbij het huis van Joanna Van Goethem, die tijdens de gevechten in het dorp van Stekene omkwam, woonde AmelberghaAmelberga, bij haar vader Joost Truyman.  De legende vertelt dat zij Stekene gered heeft door een bijzondere persoonlijke tussenkomst te trouwen metbij  Comde bevelhebber van de Fransen, met name. generaal Osten .  Hierbij toch enkele bedenkingen.

Er is in de geraadpleegde bronnen geen enkele aanwijzing dat het generaal Osten zou geweest die persoonlijk in Stekene aanwezig was, in alle documenten is er sprake ofwel van commandant Osten  of van adjudant Osten, waarbij telkens de zoon van de generaal bedoeld wordt.  Daarbij komt nog dat het kantonbestuur aan de zoon van de generaal een gouden ereteken gegeven heeft voor zijn optreden in Stekene zonder dat de generaal vernoemd wordt.  Generaal Osten was op het ogenblik van de hoger vermelde feiten in Hulst[110].

In het verhaal van Amelbergha wordt ze voorgesteld als dochter van burgemeester Truyman.  Het was echter Jacob Bussens die van 1796 tot 1806 burgemeester was in Stekene en ,zijn broer, Gillis Bussens, was vrijwilliger in de Brabantse omwenteling[111]. 

In de geraadpleegde bronnen wordt de historie of de naam van AmelberghaAmelberga ook nergens  vernoemd.[112]. en verder

Of het zo gegaan is, daar heb ik mijn twijfels bijover.  Vooral omdat in alle verwijzingen naar dit gebeuren nergens sprake is van Amelberga.  Het werd nog ingewikkelder toen haar vader burgemeester zou geweest zijn, terwijl dat helemaal niet waar was.  De soldaten, die bij de moordpartij van 26 oktober 1798 betrokken waren, waren geen Fransen, maar landgenoten,.  Nnu  blijkt tevens   dat de gGeneraal er ook niet bij was, maar eerder zijn zoon,, en moeten wij vaststellen dat dat dergelijke verhalen [VR-K29]in de stijl van het Stekense Amelbergha-verhaal   ook de ronde doen doen in de naburige gemeenten zoals Beveren en Sinaai.  Ik heb nergens enige eigentijdse verwijzijng gevonden die de historiciteit van het Amelbergha-verhaal ondersteuntdat dit echt gebeurd is.  .  Het is goed om weten dat deze verhalen niet de schuld zijn van Amelberga of haar vader.  Het verhaal zoals wij het nu kennen dook trouwens slechts Dit is pas veel later opgebeurd, en wel 60 jaar later door toedoen van bBurgemeester Thuysbaert.[VR-K30] 

Wat wel waar is, is dat cCommandant. Osten  is enkele dagen na de moordpartijlater terug gekeerd is naar Stekene en  heeft hier nog tien dagen gelogeerd heeft bij de chirurgijn Goethals. . en   Ttoen heeft hij misschien de tijd gevonden heeft  Hij heeft hier voldoende tijd gehad om deze jonge maagd op zijn fFrans met veel tralalie en tralala het hof te maken.,  Hhij washad, als een fFrans officier en zoon van een generaal, de gedroomde echtgenoot voor een meisje, weliswaar van het kleine, landelijke Stekene maar, van goede komafdie veel kansen had om het ver te schoppen generaal te worden. Het is in elk geval een feit dat hij met haar in het huwelijk getreden is..

  Amelberga kon zulke kans niet voorbij laten gaan en heeft het schone Stekene verlaten. Adieu, wonder mooie dochter van Stekene.

 

 

ConclusieVisie:  Bij de viering van de Boerenkrijg 100 jaar geleden werd door het enthousiasme de gebeurtenissen lichtjes over het paard getild.  Soms werd het hoe en waarom dooreen verstrengeld, en werden veel feiten gefantaseerd.[VR-K31] 

Dat is met allerlei vieringen zo, dat gebeurt vandaag ook nog.

Ook al had niemand de gebeurtenis meegemaakt, het was helemaal nog niet vergeten door het volk, mensen vonden trouwens direkct aanknopingspunten met de drama’s die in vele families hadden plaatsgehad, niet alleen in de boerenkrijg maar vooral tijdens die lange bezetting.

 

De boerenkrijg wordt aanzien als geschiedkundig onbelangrijk omdat de gebeurtenissen zeer gelokaliseerdgelocaliseerd waren en heel het gebeuren de loop van de geschiedenisbeurtenissen niet heeft kunnen veranderen.  Spijtig, wantDit neemt echter niet weg dat dehet bevolking van het Waasland die erbij betrokken was, heeft dit moeten uitzweten in de volgende generatieszwaar geleden heeft. 

Tijdens de De bezetting van de Fransen leidtden velen  tot een armoedig bestaan.  

 Heel wat boeren lieten de ploeg trekken door vrouw en kinderen;.

  dDagloners konden nauwelijks aan het werk, en met hun loon konden ze geen twee2 broden kopen.

 

Er waren meer deserteurs dan dienstplichtigen.Er werden vele heilige huisjes gesloopt en dat betrofwas niet alleen de uitoefening van de godsdienst maar, daarnaast werden ook

Ddee oude gilden en de broederschappen (vakbonden) waren afgeschaft die als een soort vakbond de individuele belangen van de mensen verdedigden.. 

 

Maar de feiten tonen aan dat de opstand een uiting was van de volkswoede, Het volk was kwaad en moe getergtd, zonder te kunnen en kon niet beschikken over de wapens, of over de steun van een geregeld leger, zoals hun tegenspelers,  zonder de steun van een geregeld leger. 

 

 

Slot: Het opeisen van deonze jonge mannenknapen, die gedoemd werdaren om gedurende verschillende jarenvoor de rest van hun leven te dienen in het Franse leger, was uiteraard enorm onpopulair.  Er waren dan ook meer deserteurs dan dienstdoenden enmaakt ondanks dat was het aantal gesneuvelden en oorlogsslachtoffers vrij groot. Zo telt Stekene meer oorlogsslachtoffers gedurende de Franse tijd dan in de beide wereldoorlogen samen..  Van de eerste veertig40 knapen uit Stekene die onder de wapens moesten is er geen enkele weergekeerd.  Van de andere lijsten van de jaren die daar op volgden zijn hetde juiste aantallen slachtoffers  niet bekend[113],.  vVan de reeds gepubliceerde aantallen zijn er dertig met naam gekend. DVan de deserteurs hebben we ookin grote aantallen gevonden.

Uit een lijst[114] van 70 brigands die werden opgepakt lichten we volgende bewoners van het Waasland.

Ambrosius Meuleman            Sinaai            Domien Wageman            Sint-GillisSt-Gillis

Frans Bogaert            Sinaai            Pierre Hulstaert            Sint-GillisSt-Gillis.

Jan De Clerck            Sinaai            Frans Megroot            Wachtebeke

Martin Cool             Hamme            Marinus De Windt            Wachtebeke

David Segers            Hamme            Frans Wolfaert            Wachtebeke

Jean Goossens            Hamme            Marc Buyse             Moerbeke

P.J. De Bondt            Hamme            Aug. De Windt            Moerbeke.

Jean Verdonk            Hamme            De Bock            Zaffelare

Marcel Windey            Hamme            PJ. Vander Kinderen            Haasdonk

P.J. De Vuyst            Hamme            Pierre Rotthier            Temse

P. Van Duyse            Hamme.            P. Van Schoore            St-Niklaas.

, Stekene telt meer slachtoffers in de fFranse tijd dan in WO I en II. 

De feiten tonen aan dat de opstand een uiting was van volkswoede, het volk was kwaad en moegetergd maar, kon niet beschikken over wapens of over de steun van een geregeld leger, zoals hun tegenspelers. , eDn waren daarom alleen al strevenden ze af voor een hopeloze zaakop een nederlaag.

Ik hoop tegen de volgende viering in 2015 het juiste aantal slachtoffers te vinden in Stekene.

Misschien is de boerenkrijg in Overmere wel iets te vroeg begonnen en konden de afspraken niet uitgevoerd worden zoals men het eigenlijk wilde.

  Maar de moegetergde bevolking was het duidelijk beu.  Tientallen rellen waren reeds in de kiem gesmoord, een algemene opstand kon niet vermeden worden.  Nog altijd beweren sommigen dat de Franse revolutie een bevrijding was voor de kleine man, terwijl in al die opstanden de kleine man werd neergeslagen.  Europa heeft in daarop volgende eeuw de grootste slavernij gekend.  Kinderarbeid, tot de dood er op volgt, hebben we aan deze Franse bevrijding te danken, onder de leuze : ‘Alles mag en alles kan.’ 

                        

                                                Luc De Brant,

Afbeelding van Bij , De tekeningentekenoingen werden in de dertiger jaren uitgevoerd door de bekende Antwerpse graficus Van Offel. 

 

  (archief d’EUZIE)

In te voegen bij 1 11 1799

Ontvangstbewijs, afgetekend op 12 februari 1799 (24 pluviôse jaar 7) door de huisbewaarder van de Algemene Administratie van het Scheldedepartement, voor de ontvangst van drie stukgeslagen klokken uit Stekene.  Ze werden er, blijkens dit document, heengebracht door Jacques De Vree op vier karren die elk door één paard getrokken werden.  Hij kreeg hierbij ook een vrijgeleide om de wegversperringen, zonder betalen, terug voorbij te gaan; men moest hem zelfs de tol, die men van hem geëistgeeist had op de heenreis, terugbetalen. (archief Heilig-Kruiskerk, Stekene)

 

Tinnen kelk die door de parochiepriesters van de Heilig-Kruiskerk gebruikt werd gedurende de beloken tijd.  De Fransen sloegen alle kerkschatten aan en de parochieverantwoordelijken waren verplicht om al hun kostbaar zilverwerk te verbergen[115].  Deze kelk werd toen vervaardigd en is tot op heden bewaard.

 

Grondplan van het centrum van Stekene die de situatie van de schermutselingen weergeeft op 26 oktober 1798.  De Franse troepen (F) komen vanuit de kerkstraat op de hoek van het plein aan de Heilig-Kruiskerk en worden daar bestookt door de brigands (B) die zich opgesteld hebben aan weerszijden van de kerk.  Na een eerste treffen vlucht een gedeeltegedaalte van de brigands die zich op het kerkhof (Kh) bevinden via de herberg Sint-Huybrecht (SH) en de vierschaar met de schandpaal (S) de dorpsstraat in terwijl een ander gedeelte vlucht in de richting van de pastorij.  Een gedeelte daarvan verschanst zich in het huis van de familie Thuysbaert-Van Goethem (T) in de huidige Polenlaanpolenlaan en bestookt van daaruit de Franse troepen.  Wat verder is het huis (TR) aangeduid van de familie Truyman waar Amelbergha met haar ouders woonde.  De kruisjes (x) op de tekening geven weer waar doden en gewonden vielen op het plein aan de kerk.

 

Hetzelfde grondplan als hiervoor maar, met de situatie zoals ze zich een weinig later voordoet als de Fransen het huis het huis van Thuysbaert-Van Goethem belegeren.  De Fransen hebben zich in ‘carré’ opgesteld en worden belaagd door brigands die zich in de straat ter hoogte van de pastorij verzamelen.  De plaats waar de twee burgerslachtoffers, Joanna Van Goethem en Gillis Frans Thuysbaert gedood worden is aangeduid met en kruisje (x).  Men herkent verder het huis van de familie Truyman (TR) en, helemaal bovenaan, het huis waar pastoor Van den Berghe ondergedoken leefde (LB).

 

Bijlagen:

 

Over de figuur van Macharius Rheyns is niet zoveel bekend, alhoewel hij een rol gespeeld heeft in het Waasland,.  hHier en daar vinden laat hij zijn sporen na.  In de gemeente St-Gillis werd een straat naar hem genoemd.  Los van de krijg vinden we hem ook nog in een proces, dat toch iets vertelt over die man.  In ieder geval onverveerd[VR-K32] .[VR-K33] ::

 

St-Gillis.     Act. 22 thermidor an IV, 9 augustus 1796.

 

‘Ten voornoemde dage zijn alhier gecompareert Pieter De Wolf oud 54 jaeren weever van stiele inwoonder dezer commune en Bernardus Antonius de Block fs Frans Aug. Oud 22 jaeren ook inwoonder  alhier welk comparanten declareerden dat si op 20 deser om elf uren en half in den avont op de wagt zijnde Lieven Pieter Vander Stoelen meester glazenmaker en Ferdinandus Van Meessche ook beyde hier inwoonders

 hebben gezien dat Macharius Rheyns, Guillelmus Meerschaert den jongste zone van wed Stroobant en Francies Van Cauwenberge alle jongmans ende inwoonders van onze commune waeren staende, eerste den voornoemde Macharius Rheyns aen de deure van de weese Joseph Buytens roepende laet mij hier in om mijne pijpe te ontsteken waerop sij weese Buytens niet en wilde openen, naerdien sijn de voornoemde vier jongelingen bij elkander gekomen ende hebben op de voornoemde deure aldaar passeerende drij geweldige stooten en voordere slaegen gegeven waerop dito Van der Stoelen seyde  heeft dat daer nog niet lan genoeg geduert.

Waerop sij jongelingen seffens naer dito Van der Stoelen quamen en hem vraegden  wat hebt gij hier te seggen waerop hij Van der stoelen antwoorde ik ben op de wagt, ten beweizen van den voornoemde deBlock waer op sij seyden toont uw commissie met coleire ende seer straffelijk  terwijlen liep dito deBlock om den anneken uyt (hanneken uyt, nacht wacht, liep door de straten als het vuur gedoofd moest worden,  telkens ‘kanneken uit’.)  die seffens gekomen is met den voornoemde DeWolf en Van Meessche,  den annekenuyt bij de voornoemde jongelingen komende en hoorende dat sij kwaed van wil waeren seyde het is hier tijd van swijgen en naar huis te gaan, waerop sij nog gedurig critiquerende op het ontstukken slagen van het hekken van den voornoemden Vander Stoelen het welk over omtrent vijf maanden plaetse had gehad, ende dit die jongelingen in het hoofd spelende vroegen sij aen Van der Stoelen of sij sijn hekken capot of te in stukken geslaegen hadden waer op de meergenoemde Vander Stoelen hun antwoorde dat het iemand geweest hadde, als dan gingen sij al knorrende henen gegaen naar de herberghe ‘de verkensmarkt’ waer sij seffens uytgekomen zijn en gingen alsdan langs het dorp henen seggende aen elkanderen ‘wij willen wel voor een kroon dat sij ons in den kelder staeken, de comparenten met de voornoemde annekenuyt hun stillekens achtervolgende hebben hun wederom agterhaelt omtrent de hofstede eynde van het dorp.

Alsdan gingen sij jongelingen wederom krakelen tegen den annuyt en seyden steekt ons in de kelder dunkt het u goed waerop hij hun dreygde in den kelder te steken en voorts dat hij hun sijn pistool op hunnen kop soude geslaegen hebben in cas sij hun niet weg en maekte waerop sij alsdan zijn weggegaen.

Geen ontlasting vanwege de comparenten.

(gemeente archief St-Gillis Franse tijd geen nr.)

 

 

Pierre François Talboom: voorheen vrederechter en burgemeester van Eksaarde.  Zijn huis werd op 21 oktober 1798 geplunderd, door brigands uit het omliggende.  De schade beliep 5022 fr. Daten behelst de hele lijst die nu volgt, en.  hHet is mogelijk dat hiervan op een of andere rommelmarkt nog wel wat terug te vinden is.

In de keuken: Schoone staende horloge met kasse, een rode fabrieks gordijn hangende voor een venster, 2 douzaine tinne lepels, 2 dito fourcetten, 1 dito tafelmessen, & halve dito staelen, één lange blaespype, vuurschuppe, en twee coopere consoortekens.

Comptoir: De bel toebehoorende aan de commune,  1 echarpe, tabacsdoose, een lijst van de contributie, een pistole, 1 jachtfusique, enige boeken, schielpoeder.

Kamer: Behangsel van lijnwaedt, sprey, sarge, in porcelijne 12 tassen, 4 suikerpotten, 1 melkkanneken, spoelkomme.  Tange bramael en schuppe, tafeltapijt.

Kelderkamer: toiletspiegel, 3 kammen, 4 vesten, hoedovertreksel, 3 pruiken, 2 kleerborstels, 1 kusschen, 30 ellen rauw lijnwaet 3 paar schoenen, 5 ellen kant, 2,5 ellen piquet, 0,5 dozijn porcelijne punchtassen, 0,5 dozijn bierglazen, 2 koperen kandelaers, jagtfusique, 1 paar laarzen, flacon amisette, 6 pond broodsuiker, 2,5 pond candijsuiker, ¼ deel the, 4 pond poeder, 1 zak met geld, 1285,14 gulden, nog een zak 964,-.

Achterkamer: Een behangsel fabrique stoffe, 12 tinnen tallooren, 3 dobbel mutsen het meysen toebehoren, 1 paar nieuwe schoenen, 2 fabrique neusdoeken, ook aan meysen compterende, een haeren bedden.

Kookhuys: 5 dozijn witte tallooren, 6 dienschotels en geleyerde bruine enig aardewerk, paellepelen, blikke caffepot, geleyerde bierpot, 6 handdoeken, braedpotje, blike dooze met specerye, rijs, bloeme, corenten, rozynenfoullen, kruydnaegels.

Kelder: 1 kwartje zeep, 2 stenen boter, 18 pon gezoute vleesch, 1 hespe, 10 flessen vlier azijn, 1 pint orgeat, champagne, moussen, bordeau ma la gasee, champagne rouge en tours wijn, 10 potten lampolie.

Zolder: behangsel fabrique stoffe, pluymen bedde met toebehoren, 2 slaepmutsen, 3 paar witte gaeren causen, 2 catoenen halsdoeken, 2 neteldoeken, 1 paar schoenen, 1 onderbroek, 1 laken veste, 1 laken broek, 1 samoise veste met mouwen, 28 stenen gezwingeld vlas, 2 sakken appels, 1 bussel met 8 kinderhemden, 4 halsdoeken, 2 tabbaers, 7 begijntjes, 4 hemd rokjens, 8 piken mutsen, 1 overlap, 2 bayen lappen, differende ander kleinigheden, 6 paar slaepkousen, 4 manshemden, 4 slaepmutsen, 3 vrouwhemden, 5 ronde mutsen, 3 mans slaepmutsen, 2 baeye onderlijvekes, 4 paar mans kausen, 1 paar vrouw  kausen, 6 servieten, 2 haemellaekens, 8 sak neusdoeken, 4 hemden, 10 halsneusdoeken.

Voorhof: 28 steenen keirsen hangende aan de muur.

1^ste stal: 10 hemdens, 5 paar kinderkausen, 4 slaepmutskens, 6 hand doekskens, 5 lijvekes, 3 tabbaers, 2 onderbroeken, 2 wieg kleedsels, fabrique jakke van meysen, 1 baye rok, 1 slaep lijf, halsdoek, katoenen jacke, 1 paar cousen, 1 seyden halsdoek, eenen spinnen meysen, drij tonnen bier, in de hautstal differente haut.

Peerdestal: Een cassebedde met toebehoren, 1 paar silveren gespen van de knegt, 1 paar lere schoenen, 1 mes, 1 carabijn, weytasse,   1 saber, 2 toomen, 2 guiden, 2 gareelen, 1 kussen, 1 sadel,  2 sargikens, 1 zweep, 1 roskam en borstel, mesthaek en riek.

Koeyestal: 2 sakken haver, gesaegde plancken.

Hof: gesaegd haut, logting, legumen.

(RAG-D:3007/28)

Dit alles is in amper één uur spoorloos verdwenen.  Dat dit ook op andere plaatsen gebeurde kunnen we zien aan de volgende lijst, van mensen die de brigands op bezoek hebben gekregen.

 

Waasmunster: Albert Vermeulen 2357,46. Van Aelbrouck 409,-

Daknam: Strobbe 55,-. De Cleene 1227,-.

Belsele: Martino Signitz 2836,-. Van Malcote 4379,-. 

Michel Scheershout 208,-. 

Thielrode: De Ruyscher 261,-.

Sinaai: De Pryker 3578,-.  Verberckmoes 1000,-. A.DeRuik 136,-.

Moerbeke: Jan Verbruggen 664,-.  Jac.Christiaens 2901,-.

Locristie: Gementehuis 1521,-.  Poppe 21010,-. P.Gesquire 111,-.         Romel 1116,-. Vanthoere 874,-.

Wachtebeke: Hubert Castelijne 3353,-.

St-Gillis: Van Camp 1380,-.

Beveren: De Kever 35400,-.  J.Vergauwen 2228,-.  Frans Limpens 426,-.    Frans Tierens 466,-.  Jef Butel 514,-.  Aug.Hingels 131,-.    Jaak Maes 117,-.  Mignot 150,-. Poppe 127,-.

Temse: P.J.Hoisch 27143,-. Van Strijdonck 3489,-.

Haasdonk: Gers 3067,-.

Zwijndrecht: 699,-.  Frans Smet 455,-.  Wed Hey 3841,-.

Basel: 960,-.  Geerts 119,-.

Hamme:  Ysebrant 6752,-.  Ysebrant zoon 27184,-.  Ferdinand DeBondt 312,-. Van Houte champetter 144,-.

Lokeren: De Cock 25212,-.  Bonifaas De Vreese 330,-.

Hulst: Gendarmerie 3802,-.  Douane 121634,-.

Kruibeke: 1916,-.

Rupelmonde: 3615,-.

St-Niklaas: 37672,-.

Melsele: 1336,-.

St-Pauwels: 5930,58.

(RAG-D:3006/4)

En Stekene dan?  Er hebben in Stekene geen afrekeningen plaats gehad.  Er heerste blijkbaar een grote éénsgezindheid in de strijd tegenover de fFranse heersers.  Uitzonderlijk toch voor een gemeente die later berucht zou worden om haar tegenstellingen.

 

BRIGANDS.

Op bevel van het ministerie van Police uit Parijs werden in de provincie 59 mandatarissen ontslagen, aangehouden en naar Parijs gevoerd.  Voor het Waasland zijn dat de volgenden.

24 november 1798.

 

Cammaert ex burgemeester. St-Niklaas.

De Graeve ex vrederechter. Haasdaonk.

Lesseliers P.Frans notaris. Beveren.

Leys Jaak ex baljuw. Rupelmonde.

Segers Jean. Rupelmonde.

Leyssens Jean.B. Rupelmonde.

Kerkhove ex greffier. Lochristie.

Rigines ex baljuw. Lochristie.

Op 18 mei 1799 worden door hetzelfde ministerie voorwaardelijk vrijgesteld:  Everard Segers, Jean Segers en Leyssens.(RAG-D:3007/81)

 

Tijdens het onderzoek van de officier Fraçois Malffeson worden de volgende personen verdacht.

 August Nijs Puivelde gevaarlijk. Colman St-Pauwels

Stoothaemers Belsele, 70 jaar. Saeman priester Belsele,

M.J.Broutton Eksaarde. Neukens Eksaarde.

Engelen Elversele. Pierre Goethals Eksaarde.

Smet Waasmunster 70 jaar. J.Nijs Waasmuster

Lambert Goossens Waasmunster. Van Geeten Waasmuster.

Melis Sombeke. George De Graeve Kruibeke.

Tassijns en zoon Zwijndrecht.  Theunisse Nieuwkerken.

EH.Van Mieghem Nieuwkerken EH.Varendonck Nieuwkerken

EH.Van Schavenberge Nieuwkerken,  Varendonsk Vrasene

Camberlijn Vrasene,gevaarlijk. Verhulst Vrasene.

Waterschoot Vrasene,gevaarlijk. De Meester Vrasene.

Vehulst Vrasene,gevaarlijk. Sonneville Vrasene.

De Ronje Vrasene Bernaerts Haasdonk.

EH.Lieven Stepman Haasdonk. Van Zele Bazel.

Landuyt Bazel,gevaarlijk.    EH.Segers 70j. Kieldrecht.

EH.Wittock Kieldrecht. EH.Geldof Doel.

EH.Van Outryve Doel. EH.Mertens Verrebroek.

EH.Merckx. Verrebroek. EH.VanHove Stekene.

EH.VanDaele Stekene. Bokstael Sinaai.

Germain Sinaai.

(RAG-D: 3390)

 

Daarnaast wordt een lijst opgemaakt van 70 brigands die werden opgepakt, uit die lijst lichten we de bewoners van het wWaasland.

 

Ambrosius Meuleman Sinaai Domien Wageman St-Gillis

Frans Bogaert Sinaai Pierre Hulstaert St-Gillis.

Jan De Clerck Sinaai Frans Megroot Wachtebeke

Martin Cool Hamme Marinus De Windt Wachtebeke

David Segers Hamme Frans Wolfaert Wachtebeke

Jean Goossens Hamme Marc Buyse Moerbeke

P.J.DeBondt Hamme Aug.De Windt Moerbeke.

Jean Verdonk Hamme De Bock Zaffelaere

Marcel Windey Hamme PJ.Vander Kinderen Hasdonk

PJ.DeVuyst Hamme Pierre Rotthier Temse

P.Van Duyse Hamme. P.Van Schoore St-Niklaas.

(RAG-D:3007/16 en 19)

 

Persoonsbeschrijving.

 

Pastoor Michel Cop, geboren te Burcht en pastoor te Zwijndrecht, 42 jaar, grote 5 voeten en 5 ½ duim, hoog en breed voorhoofd, blauwe ogen, puntige lang grote neus, volrond aangezicht, grijs kalend. (RAG-D:4586/1)

 

Geraadpleegde arPriester Jaak Coen uit St-Gillis werd aangehouden, en opgesloten in het rapshuis te Gent.  Zijn broer Benedikt klaagt de slechte toestand aan van zijn broer die zeer ziek is en eist om verzorging.  Als  protest houdt hij een petitie in de gemeente, waaropna hijzelf ook aangehouden wordt. Op 1 oktober 1799, bekwam Benedikt de nodige verzorging voor zijn broer.

(RAG-D:3387/1)

De bevolking houdt een contestatie voor het vasthouden van de priester Egidius Geerts in Lokeren.

 

Bronnen.

 

Archieven:

Rijksarchief Gent,  - fonds Deépartement de l’eEscaut.(RAG-D)

 

- Hoofdcollege van het Waasland.

Rijksarchief Gent, Hoofdcollege van het Waasland

Rijksarchief Beveren Rijksarchief Beveren, Gemeente Stekene.(RB-MS)

Rijksarchief Beveren,                          Kerkarchief Heilig-.Kruis, Stekene.

Rijksarchief Beveren,               Annotatieboek jaaran 7, Stekene: (RB-MS nr.nr 46).

Stadsarchief Sint-Niklaas. , Belsele, Sinaai.

Gemeente archief Sint-Gillis,. (GST-G).

Kerkarchief Heilig-Kruis, Pastorij, Stekene.

Beraadslagingen van het kaKontonbestuur. (Kanton ST-G).

Rijksarchief Brussel,. Milietielijsten.

  Archief van de K.O.K.W. St-Niklaas.

Familie archief John Buyse.

 

Bibliografie:

Annaert, Frans Jozef, Stekene en zijne kerk, Gent, A. Siffer, 1898 (Annaert).

De Bruyne, Arthur, De Boerenkrijg 1798: voor outer en heerd, Leuven, Davidsfonds, 1948 (De Bruyne).

DELHAIZE, Jules, La Domination Française en Belgique, Bruxelles, J. Lebégue & Cie, 1909 (Delhaize).

d’Euzie, T Het heemkundig tijdschrift van de heemkundige kring van Stekene (d’EUZIE), d’ Euzie.

De Potter en Broeckaert, Geschiedenis van de gemeenten van Oost-Vlaanderen, 1877. (pot&br)

Liber Memoralis Ecclesiae Sanctae Crucis, kerkarchief Heilig-Kruisparochie te Stekene (LMS).

Mathot, L. , De Troebele tijd. België onder de Fransche Republiek 1792-1799., Antwerpen, De Koninckx, 1889 (Mathot).

Penneman, Theo, Vrouw Weyn, Annalen van de Oudheidkundige Kring van het land van Waas (AOKW, deel 77).

SCHOCKAERT, Luc, Biografisch Repertorium van de priesters van het Bisdom Gent 18O2-1997, KADOC, Leuven, 1997. (Rep)

SIX, Georges, Dictionnaire Biographique des Généraux et Amiraux Français de la Révolution et de l’Empire (1792-1814), Librairie Historique et Nobilaire Georges Saffroy, éditeur à Paris, 1934. (Six)

Tijdschrift ‘De Boerenkrijg’ Sint-Niklaas, Van Haver, oktober 1897 - oktober 1898 (tijds boerk)

TROMMELMANS, Jan-Leon, Verhaal in het tijds- en milieukader van de familie Reynaerts, voorzaten van Maria-Emannuela Reynaerts, echtgenote van Augustinus-Fredericus Scheerders, licentiaat in de medicijnen te Sint-Niklaas, privé uitgave, niet gedateerd. (Reyn)

Van de Velde, P., Haasdonk strijdt voor outer en heerd., (heruitgave van: Haasdonk onder het Frans Beheer; uitgegeven ter gelegenheid van het eeuwfeest der boeren 1789-1898., Sint-Nikolaas, Van Haver-Martens, 1898.) (Van de Velde).

Annaert, Frans Jozef.Annaert,. Stekene en zijne kerk,. Gent, A. Siffer,  1898 (Annaert), Gent :A.Siffer.

V.Verstegen, V.,. Lokeren onder de Franse Overheersing,. Uitgave

             vVan het stadsbestuur,. 1977 (Verstegen).

Tijdschrift ‘De Boerenkrijg’ Sint-Niklaas, Van Haver, oktober 1897 - oktober 18981898. Meerdere auteurs.

(tijds boerk)

L.Mathot, L. ,. De Troebele tijd. België onder de Fransche Republiek 1792-1799., Antwerpen, De Koninckx, 1889 (Mathot).

Liberre Mmemoralis Ecclesiae Sanctae Crucis, H.Kruiskerk. kerkarchief Heilig-Kruisparochie te Stekene    (LMS).

A. De Bruyne, Arthur, . De Boerenkrijg 1798: voor outer en heerd, Leuven,. Davidsfonds,  1948 (De Bruyne).

T.Penneman, Theo,. Vrouw Weyn,. Annalen van de Oudheidkundige Kring van het land van Waas (AOKW,. deel 77).

Willemsen Gustaaf, La guerreeure des paysans. (AOKW, deel 18).

Zele en de Boerenkrijg, uitgave van de red. Heemkundige Kkring van Zele, 1997.

De Potter en Broeckaert, Geschiedenis van de gemeenten van Oost-. Vlaanderen,. 1877.

(pot&br)

E.H.Van de Velde, P., . Haasdonk strijdt voor outer en heerd. 1898, (heruitgave van: Haasdonk onder het Frans Beheer; uitgegeven ter gelegenheid van het eeuwfeest der boeren 1789-1898., Sint-Nikolaas, Van Haver-Martens, 1898.) (Van de Velde)..

(StepmanStepman)

En verder al de algemene uitgaven over de Gechiedenis van            

België en Vlaanderen.