Begin 1944 werden inwoners van het Oost-Vlaamse Stekene opgeschrikt door
een crash van een vliegtuig. Volgens ooggetuigen kon de piloot zich redden met
zijn valscherm. Zijn vliegtuig, een toestel met een dubbele staart, sloeg te
pletter in een akker. De bezetter kwam ter plaatse en raapte wat in het rond
liggende onderdelen op, maar 's avonds was de krater reeds met water gevuld en
van een verdere berging kon geen sprake meer zijn.
De heemkundige kring van Stekene contacteerde het Archaeology Team van de
v.z.w. Belgian Aviation History Association (BAHAAT), een vereniging die zich
al vele jaren bezighoudt met de studie van het luchtoorloggebeuren boven ons
land, en met het bergen van vliegtuigwrakken. BAHAAT maakt de resultaten van
haar onderzoek bekend via haar website (www.bahaat.be), het BAHAAT Bulletin en
in diverse musea en exposities.
De gegevens van de ooggetuigen, ons overgemaakt door de Heemkring,
vergeleken we met ons archiefmateriaal en we konden zo het hele gebeuren
vanuit historisch oogpunt reconstrueren.
We bezitten immers kopieën van de oorlogsdagboeken van het Duitse
opperbevel in België. Op 24 januari 1944, om 16.50 uur, meldde ene
Oberleutnant Walter van de Oberfeldkommandantur 570 Gent aan de Kommandostab
1a :
12.08 uur : Lightning met dubbele romp bij Stekene (NW Sint-Niklaas). 1
piloot gevangen, zoektocht wordt verder gezet.
De Lockheed P-38 Lightning was een Amerikaans tweemotorig jachttoestel dat
een heel specifieke vorm had. De piloot zat in een aparte gondel, langs beide
zijden geflankeerd door een staartboom waarin een krachtige motor met
turbocompressor zat. Het toestel had een grote reikwijdte en werd ingezet voor
het escorteren van bommenwerpers naar Duitsland.
Zo ook die 24ste januari 1944. De raid zelf werd een complete mislukking.
Door het dichte wolkendek moest het overgrote deel van de viermotorige
bommenwerpers rechtsomkeer maken. De Amerikaanse jagers wachtten tevergeefs op
hun "Grote Vrienden" in het Vlaamse luchtruim, toen ze belaagd
werden door Duitse jachtvliegtuigen van de Luftwaffe.
Een van die Amerikaanse jachtgroepen was de 55 Fighter Group, uitgerust met
Lightnings en opererend vanop Nothumpstead. Deze eenheden vlogen in
"flights", die aangeduid werden met een kleur, waarin elke piloot
een nummer kreeg. De 2nd Lieutenants John Murray en Robert Thompson vlogen bij
elkaar, maar de laatste hing wat achter. 2nd Lt John Murray rapporteerde
later, na zijn landing op de basis, over deze missie :
Op 24 januari, terwijl we een escortemissie vlogen, vervoegde Lt Robert S.
Thompson met zijn CG-K, roepnaam Swindle 61, de Whiteman Rode Flight als
nummer vier. Op zo'n 10 mijlen ten noordoosten van Antwerpen, op een hoogte
van 17 000 voet, vlogen we onder een dunne laag wolken. Van hieruit maakte een
enkele FW 190 een aanval op onze flight. Ik denk dat zijn salvo Lt Thompsons
rechtermotor uitschakelde. Op dat moment moest ik me bezighouden met drie
andere FW's, maar even zocht ik nog naar Thompson. Ik zag een P-38 een looping
maken, blijkbaar onder controle. Door de sluiers wolken kon ik niet zien of
hij rook achterliet. Ik maakte nog een bocht van 360 ° en zag weer een P-38
op één motor. Ik bleef er even boven hangen, maar daarna verloor ik hem uit
het zicht.
Gezien de kracht die men moet opbrengen om een Lightning in die
omstandigheden te besturen, denk ik niet dat Lt Thompson gewond was.
Dit luchtgevecht komt perfect overeen met de omstandigheden zoals Feldwebel
Gerd Wiegand van de 4.Staffel van het Jagdgeschwader 26 die beleefde. Hij had
reeds een indrukwekkende lijst van 15 overwinningen opgebouwd - maar deze
overwinning vandaag zou hem niet toegekend worden. Begin jaren '90 ontmoetten
we hem en hij toonde ons zijn notitieboekje waarin hij tijdens de oorlogsjaren
zijn belevenissen en gevechten opgetekend had. We leerden hem kennen als een
uiterst minzaam man, die na de oorlog een succesvolle loopbaan als architect
uitbouwde. Voor ons dook hij in zijn notities die hij tijdens de oorlogsjaren
bijhield. :
Het verhaal is erg kort, zo liet hij ons weten. "Ik startte met
drie Focke Wulfs om 12 uur vanop onze basis Florennes. Het was mijn bedoeling
de thuisvliegende bommenwerpers aan te vallen.
Maar omdat de brandstoftank van mijn wingman, Oberleutnant Neu, niet naar
behoren functioneerde, veranderde ik mijn plannen en ik klom naar 8500 meter
hoogte om de thuisvliegende jagers van de vijand aan te vallen.
We vlogen over de Schelde, toen ik plots beneden ons vier Lightnings zag.
Toen kwamen er nog drie, en dan een enkele.
Ik viel onmiddellijk aan en vuurde, komende vanuit de zon. De Lightning
brandde en ging over in een tolvlucht. Ik zag toen niet meer wat er gebeurde,
want er waren nog zeven andere Lightnings, waarvoor ik moest opletten..."
Door het feit dat Wiegand geen directe ooggetuige had, kreeg hij deze
overwinning, die vandaag onomstotelijk bewezen is, nooit toegewezen. Wiegand
kreeg 23 overwinningen op zijn actief, behaald tussen juli '43 en juli '44. -
zijn totale score zou boven de 30 liggen. Hij haalde drie Lightnings van de 55
Fighter Group neer - Thompson was zijn eerste. Zijn verdere belevenissen zijn
kenschetsend voor de carrières van jonge jachtpiloten, waarin successen
afgewisseld werden met harde tegenslagen. Op 8 maart 1944 raakte hij bij een
gevecht met Thunderbolts van de 56 FG gewond aan zijn hand. Op 22 april 1944
verloor hij zijn Staffelkapitän, Oblt Wolfgang Neu. Op 11 juni 1944 kwam hij
weer in confrontatie met de 55 Fighter Group. Hij haalde er twee van neer (ze
werden hem ook nooit toegewezen), maar een derde beschoot hem en Wiegand moest
uitstappen. Bij de landing raakte hij gewond. Voor Wiegand was het welletjes
geweest, hij keerde nooit meer terug naar het front. Hij overleed enkele jaren
terug.
Terugkerend naar de crash van januari 1944 te Stekene, halen we ook nog een
rapport aan, genoteerd door enkele inlichtingsagenten van het Belgische verzet
:
Op 24.1.44, om 12.30 uur, werd een bommenwerper "LIGHTNING" door
twee Duitse jagers bij Stekene neergehaald. Het toestel was volledig verbrand,
er was geen enkel herkenningsteken zichtbaar. Twee inzittenden konden
ontsnappen, de derde was gewond aan de schouder en aan de bil en werd
krijgsgevangen genomen. Hij kon nog stappen. Het schijnt hier te gaan over een
kapitein die "Marcel Guia ? Marciguia ?" heet. Ongeveer 1.90 m groot
en zowat 100 kg zwaar.
Waar de vreemde naam vandaan komt, hebben we nog niet kunnen achterhalen.
Het verzet wist ook nog niet dat een Lightning een jager was, en geen
bommenwerper, en dat er slechts één man aan boord was.
Momenteel hopen we Robert Thompson, de piloot over wie het gaat, terug te
vinden in de Verenigde Staten, maar we hebben het vermoeden dat hij enkele
jaren terug overleed. Misschien vinden we nog familie van hem, maar het feit
dat de familienaam Thompson zoveel voorkomt in de Angelsaksische wereld maakt
het er niet makkelijker op.
De berging vindt plaats op zondag 26 september. We zijn uitermate benieuwd
wat voor tastbare overblijfselen we zullen terugvinden van zijn
jachtvliegtuig.
Cynrik De Decker
Voorzitter BAHA Archaeology Team - www.bahaat.be
Met dank aan : Gerd Wiegand (+), Robert Littlefield (ex 55 Fighter Group),
Jean-Louis Roba, Guy De Brant, Tor Beck, Heemkring d'Euzie Stekene
Piloot : 2nd Lt Robert S. Thompson 0-749115
Eenheid : 38 Fighter Squadron, 55 Fighter Group
Toestel : P-38J Lightning, serienummer 42-67520
Rompcode CG-K